Kawa pozwala żyć lepiej i... dłużej

Naukowcy, którzy obserwują wpływ diety na oczekiwaną długość życia, odkryli, że dzięki czarnej kawie, możemy zyskać dodatkowe lata[i]. W jaki sposób? Umiarkowana konsumpcja czarnego napoju może według badaczy zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu niektórych chorób. Zauważono powiązania między spożywaniem kawy a niższym ryzykiem śmiertelności na skutek chorób przewodu pokarmowego[ii] czy sercowo-naczyniowych[iii], [iv], a także niektórych nowotworów[v]. 

Co warto wiedzieć o wpływie kawy na dłuższe życie?

• Zauważa się rolę kawy nie tylko w prewencji wielu chorób, ale i w obniżaniu ryzyka śmiertelności w ogóle[vi].
• Regularne spożywanie kawy może obniżać ryzyko śmiertelności z powodu chorób układu krążenia[vii],[viii], chorób układu pokarmowego[ix] czy niektórych nowotworów[x].
• Umiarkowana porcja kawy to 3-5 filiżanek dziennie[xi].
• Największy prozdrowotny potencjał ma kawa czarna, bez dodatków śmietanki czy cukru.
• Kawa jest napojem, który pomaga się zrelaksować – warto ją pić w towarzystwie przyjaciół i dla chwili przyjemności.

Kawa dla serca 

Znaczenie diety w prewencji chorób układu krążenia pozwala zwrócić się w stronę produktów takich jak kawa. Jedno z nowszych badań wykazało, że spożywanie około 3 filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia schorzeń układu sercowo-naczyniowego nawet o 21 proc.[xii], [xiii]. Inna analiza pozwoliła potwierdzić, że picie kawy nie prowadzi do niewydolności serca ani ostrego zawału serca, również w przypadku osób cierpiących na dolegliwości ze strony układu krążenia[xiv]. Przeprowadzone w Hiszpanii badanie wśród osób starszych (65 lat i więcej) dowiodło, że spożywanie kawy wiązało się z niższą śmiertelnością z powodu chorób serca w tej grupie wiekowej[xv].

Aż 13 proc. zgonów związanych z chorobami układu sercowo-naczyniowego jest powiązanych z nieodpowiednią dietą[xvi]. Wśród pozostałych, istotnych przyczyn wskazuje się stosowanie używek, jak tytoń czy alkohol, brak aktywności fizycznej oraz nadwagę – zwraca uwagę prof. dr hab. Mirosław Jarosz, wieloletni Dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia oraz kierownik Kliniki Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii Instytutu Żywności i Żywienia, obecnie Dyrektor Instytutu Edukacji Żywieniowej i Stylu Życia Profesora Jarosza. Tymczasem badania pokazują, że kawa jest nie tylko prozdrowotnym składnikiem diety, ale ze względu na właściwości pobudzające kofeiny może motywować nas do podejmowania aktywności fizycznej i uprawiania sportu, będących elementami zdrowego stylu życia.

Łyk kawy dla zdrowia układu pokarmowego

Utrwalone przekonanie o tym, że kawa działa drażniąco na nasz układ pokarmowy, nie znajduje potwierdzenia w badaniach. Naukowcom udało się wykluczyć związek między piciem kawy a dyspepsją[xvii], chorobą refluksową przełyku[xviii] i chorobą wrzodową[xix]. Co więcej, konsumpcja kawy nie pogarsza objawów u większości osób, które cierpią na wymienione choroby[xx], [xxi]. Badania wskazują również na brak powiązań pomiędzy spożywaniem kawy i zaburzeniami pracy jelita grubego[xxii]. A co z zapobieganiem chorobom przewodu pokarmowego? W publikacjach naukowych wskazuje się na rolę kawy w zmniejszaniu ryzyka rozwoju chorób pęcherzyka żółciowego[xxiii], [xxiv], a także jej znaczenie dla zapobiegania i progresji chorób wątroby[xxv], w tym marskości i raka wątroby[xxvi].

Nie tylko jest ważne, ile pijemy, ale jak pijemy. Najbardziej korzystnym wyborem dla naszego zdrowia powinna być kawa czarna. Dodatek tłustego mleka czy cukru może obniżać zawartość przyswajalnych polifenoli, a w dłuższej perspektywie prowadzić do problemów z nadwagą – podkreśla prof. Jarosz. Nie zapominajmy jednak, że spożywanie kawy ma dawać nam przyjemność, a także sprzyjać kontaktom społecznym. Warto więc spożywać ją nie tylko rano, ale delektować się nią również w ciągu dnia – radzi specjalista.

Kawa a nowotwory

W 2016 roku Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem (IARC) przyznała, że kawa nie tylko nie działa kancerogennie, ale może się wręcz wiązać ze zmniejszeniem liczby zachorowań na niektóre nowotwory[xxvii]. Badania wykluczyły powiązania pomiędzy piciem kawy a liczbą zachorowań na raka jamy ustnej, przełyku, gardła, krtani, żołądka, trzustki czy jelita grubego[xxviii]. W spokoju o swoje zdrowie kawę mogą pić kobiety – nie wywołuje nowotworu jajników, piersi czy szyjki macicy oraz mężczyźni – nie przyczynia się do powstania raka prostaty[xxix]. Zaobserwowano natomiast, że picie kawy może wręcz zmniejszyć częstość zachorowań na nowotwory. Tak rzecz się ma z rakiem szyjki macicy – panie pijące kawę zapadają na niego o 26 proc. rzadziej[xxx] oraz nowotworami wątroby – ryzyko zachorowanie może być mniejsze nawet o 40 proc., w zależności od dawki kawy[xxxi], [xxxii]. Wciąż trwają badania nad wpływem kawy na nowotwory mózgu, choć dały już pierwsze obiecujące wyniki: u osób pijących co najmniej 5 filiżanek kawy dziennie ryzyko glejaka wydaje się niższe o 40 proc.[xxxiii]. Wielkim odkryciem było wykazanie, że regularne picie kawy zmniejsza ryzyko raka jelita grubego oraz u osób będących w trakcie chemioterapii z powodu tego nowotworu zmniejsza istotnie śmiertelność[xxxiv], [xxxv], [xxxvi], [xxxvii], [xxxviii].

Kawa napojem długowieczności

Wieloletnie badania pokazują rolę kawy jako składnika diety pomocnego nie tylko w prewencji niektórych chorób. Istnieją dowody na istotny związek między regularnym piciem kawy a niższym ryzykiem śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny[xxxix]. Naukowcy wciąż prowadzą badania w celu zrozumienia mechanizmu, który odpowiada za to, że kawa może być eliksirem długowieczności. Istotną rolę mogą odgrywać tu aktywne składniki kawy, o których dobroczynnym wpływie od lat mówią specjaliści ds. żywienia.

Kawa, dzięki zawartości różnych związków bioaktywnych, takich jak polifenole czy alkaloidy, jest napojem o właściwościach antyoksydacyjnych. Zwiększają one potencjał kawy w zapobieganiu rozwojowi wielu chorób, które znacząco obniżają jakość życia, również tych uznawanych za cywilizacyjne, jak cukrzyca czy otyłość – mówi prof. Jarosz. Sięgając po kawę, warto stosować się do norm dotyczących jej umiarkowanego, dziennego spożycia, określonego przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) na 3 do 5 filiżanek – wskazuje profesor.

Warto więc sięgać po kawę każdego dnia – dla zdrowia, dla przyjemności, dla dłuższego i aktywnego życia.     

***

„Kawa i zdrowie" to program informacyjno-edukacyjny, zainicjowany w 2017 r. pod patronatem Instytutu Żywności i Żywienia (obecnie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego) przez Fundację „Żywność, Aktywność Fizyczna i Zdrowie”. Jego celem jest promocja walorów zdrowotnych kawy oraz zmiana sposobu jej postrzegania poprzez obalanie mitów i przedstawianie faktów opartych na badaniach naukowych. Obiektywne i aktualne informacje na temat właściwości kawy oraz jej miejsca w codziennej diecie przekazywane są za pomocą strony internetowej www.kawaizdrowie.pl. Motywem przewodnim kampanii jest hasło „Od 3 do 5 filiżanek kawy dziennie. Codziennie. Dla zdrowia”, wynikające z opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), która mówi, że bezpieczne dla zdrowia, dzienne spożycie kofeiny to ok. 400 mg, czyli mniej więcej od 3 do 5 filiżanek kawy. Działania Programu wspiera naukowa Rada Ekspertów.

[i] Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.

[ii] Tamże.

[iii] O’Keefe J.H. et al. (2013): Effects of habitual coffee consumption on cardiometabolic disease, cardiovascular health, and all-cause mortality. J Am Coll Cardiol, 62(12):1043-1051.

[iv] Cano-Marquina A. et al. (2013): The impact of coffee on health. Maturitas, 75(1):7-21.

[v] Sado J. et al. (2017): Association between coffee consumption and all-sites cancer incidence and mortality. Cancer Sci, 108(10):2079-2087.

[vi] Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.

[vii] O’Keefe J.H. et al. (2013): Effects of habitual coffee consumption on cardiometabolic disease, cardiovascular health, and all-cause mortality. J Am Coll Cardiol, 62(12):1043-1051.

[viii] Cano-Marquina A. et al. (2013): The impact of coffee on health. Maturitas, 75(1):7-21.

[ix] Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.

[x] Sado J. et al. (2017): Association between coffee consumption and all-sites cancer incidence and mortality. Cancer Sci, 108(10):2079-2087.

[xi] EFSA (2015) Scientific Opinion on the Safety of Caffeine, EFSA Journal, 13(5):4102.

[xii] Ding M. et al (2014) Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circ, 129(6):643-59.

[xiii] Crippa A. et al. (2014) Coffee consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: a dose-response meta-analysis. Am J Epidemiol, 180(8):763-75.

[xiv] Lopez-Garcia E. et al. (2014): Coffee consumption and health related quality of life. Clin Nutr, 33(1):143-9.

[xv] Coffee consumption and mortality from all causes of death, cardiovascular disease and cancer in an elderly Spanish population, L Torres-Collado et al, 2018., European Journal of Nutrition, published online. August 2, 2018.

[xvi] van Dam R. (2008) Combined impact of lifestyle factors on mortality: prospective cohort study in US women. BMJ, 337:a1440.

[xvii] Boekema P.J. et al. (2001) Functional bowel symptoms in a general Dutch population and associations with common stimulants. Neth J Med, 59(1):23-30.

[xviii] Boekema P.J. et al. (1999) Effect of coffee on gastroesophageal reflux in patients with reflux disease and healthy controls. Eur J Gastroenterol Hepatol, 11:1271-1276.

[xix] Shimamoto T. et al. (2013) No association of coffee consumption with gastric ulcer, duodenal ulcer, reflux esophagitis, and non-erosive reflux disease: a cross-sectional study of 8,013 healthy subjects in Japan. PLoS One, 8(6): e65996.

[xx] Zheng Z. et al. (2007) Lifestyle factors and Risks for Symptomatic Gastroeosophageal Reflux in Monozy- gotic Twins. Gastroenterol, 132:87-95.

[xxi] Dore M.P. et al. (2007) Diet, Lifestyle and Gender in Gastro-Esophageal Reflux Disease. Dig Dis Sci, 53(8):2027-2032.

[xxii] Simren M. et al. (2001) Food-Related Gastrointestinal Symptoms in the Irritable Bowel Syndrome. Digestion, 63:108-115.

[xxiii] Leitzmann M.F. et al. (1999) A prospective study of coffee consumption and risk of symptomatic gallstone disease in men. JAMA, 281:2106-2112.

[xxiv] Leitzmann M.F. et al. (2002) Coffee intake is associated with lower risk of symptomatic gallstone disease in women. Gastroenterol, 123:1823-1830.

[xxv] Saab S. et al. (2014) Impact of coffee on liver disease a systematic review. Liver Int, 34(4):495-504.

[xxvi] Loomis D. et al. (2016) Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology, 17(7):877-878.

[xxvii] Tamże.

[xxviii] Loomis D. et al. (2016) Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology, 17(7):877-878.

[xxix] WHO Europe, ‘Cancer’. Available at: http://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/cancer/cancer

[xxx] Yu X. et al. (2011) Coffee consumption and risk of cancers: a meta-analysis of cohort studies. BMC Cancer, 11:96.

[xxxi]  Bravi F. et al. (2007) Coffee drinking and hepatocellular carcinoma risk: a meta-analysis. Hepatol, 46:430-435.

[xxxii] Larsson S.C. et al. (2007) Coffee consumption and liver cancer: a meta-analysis. Gastroenterology, 132:1740-1745.

[xxxiii] Holick C.N. et al. (2010) Coffee, tea, caffeine intake, and risk of adult glioma in three prospective cohort studies. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 19:39-47.

[xxxiv] Camilleri M., Malhi H., Acosta A., Gastrointestinal complications of obesity, Gastroenterology, 2017, 152, 1656–1670.

[xxxv] Yu X. et al. (2011) Coffee consumption and risk of cancers: a meta-analysis of cohort studies. BMC Cancer, 15:11-96.

[xxxvi] Tavani A. et al. (2004) Coffee, decaffeinated coffee, tea and cancer of the colon and rectum: a review of epidemiological studies 1990-2003. Cancer Causes Control, 15:743-57.

[xxxvii] Giovannucci E. (1998) Meta-analysis of coffee consumption and risk of colorectal cancer.Am J Epidemiol, 147:1043–52.

[xxxviii] Galeone C. et al. (2010) Coffee consumption and risk of colorectal cancer: a meta-analysis of case–control studies. Cancer Causes Control, 21:1949-59.

[xxxix] Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.