Zdrowie zaczyna się od profilaktyki: Samoleczenie fundamentem nowoczesnej polityki zdrowotnej UE

Dzięki decyzjom samodzielnie podejmowanym przez pacjentów rocznie w Europie udaje się uniknąć nawet 120 milionów konsultacji lekarskich. – Samoleczenie umożliwia wczesną interwencję, co ogranicza eskalację objawów i pozwala lekarzom skupić się na poważniejszych przypadkach – podkreśla Jurate Svarcaite, dyrektor generalna Association of the European Self-Care Industry (AESGP). Zdaniem ekspertów, potrzebne są zmiany prawne, które ułatwiłyby rozwój sektorów kluczowych dla samoleczenia – zwłaszcza produkcji leków bez recepty i inteligentnych rozwiązań wspierających zdrowie. Okazją do tego może być trwająca rewizja unijnego prawa farmaceutycznego. 

Z raportu opublikowanego przez Global Self-Care Organization wynika, że oszczędności wynikające z samoleczenia w regionie Europy i Azji Środkowej sięgają ponad 46 miliardów dolarów. Ograniczenie liczby niepotrzebnych wizyt lekarskich o 10–25 proc. mogłoby przynieść dodatkowe 17 miliardów euro oszczędności. 

– Każdego roku w Europie ponad 1,2 miliarda drobnych dolegliwości jest leczonych bez konieczności wizyty u lekarza. To odciąża systemy opieki zdrowotnej, pozwalając uniknąć 120 milionów konsultacji rocznie. To równowartość pracy 36 tysięcy lekarzy. Co więcej, każde euro zainwestowane w samoleczenie może przynieść nawet 6,90 euro korzyści gospodarczych. To wyraźny sygnał, że profilaktyka i samodzielność zdrowotna obywateli muszą stać się fundamentem naszej polityki zdrowotnej – mówi europoseł Adam Jarubas, przewodniczący Komisji Zdrowia Publicznego w Parlamencie Europejskim (SANT).

Drobne dolegliwości to m.in. przeziębienie, ból głowy czy niestrawność. Pacjenci zwykle zajmują się nimi samodzielnie, bez wizyty u lekarza, korzystając z leków bez recepty suplementów diety czy wyrobów medycznych.

– Bez dostępu do leków OTC Europa potrzebowałaby 120 tysięcy dodatkowych lekarzy rodzinnych lub każdy z obecnie pracujących musiałby wydłużyć swój dzień pracy o 2,4 godziny. Samoleczenie umożliwia wczesną interwencję, co ogranicza eskalację objawów i pozwala lekarzom skupić się na poważniejszych przypadkach. Co więcej, dzięki samoleczeniu oszczędzamy około 1 miliarda godzin czasu w skali roku, który w przeciwnym razie spędzilibyśmy w poczekalniach i na konsultacjach. Czas ten może być spożytkowany na pracę, życie prywatne lub opiekę nad bliskimi – tłumaczy Jurate Svarcaite, dyrektor generalna AESGP.

W praktyce samoleczenie nie sprowadza się wyłącznie do przyjmowania leków wydawanych bez recepty oraz suplementacji składników niedostarczanych w odpowiedniej ilości z pożywienia. To także opatrywanie ran, czynności higieniczne związane ze zdrowiem jamy ustnej czy aplikowanie kropli do oczu. Eksperci zgodnie wskazują, że rozwój kompetencji zdrowotnych pacjentów i dostęp do rzetelnych informacji to kluczowe warunki skutecznego wdrażania samoleczenia na szeroką skalę. W tę strategię wpisuje się również korzystanie z innowacji technologicznych wspierających zdrowie.

– Narzędzia oparte na AI, takie jak aplikacje zdrowotne, chatboty czy urządzenia monitorujące, dostarczają pacjentom spersonalizowanych informacji w czasie rzeczywistym. AESGP postuluje, by wspierać regulacyjnie rozwój wiarygodnych rozwiązań cyfrowych, które mogą zwiększyć dostęp do wiedzy zdrowotnej, szczególnie w regionach o ograniczonym dostępie do opieki – przekonuje Jurate Svarcaite.

To szczególnie istotne w kontekście trwającej rewizji unijnego prawa farmaceutycznego. W 2023 roku Komisja Europejska zaproponowała jego reformę, największą od ponad 20 lat. Celem zmian jest modernizacja sektora farmaceutycznego poprzez podejście skoncentrowane na pacjencie i wsparcie innowacyjnego przemysłu.

– W czasie, gdy Unia Europejska przygotowuje się do wdrożenia jednej z najgłębszych reform prawa farmaceutycznego w swojej historii, musimy zadbać o to, by leki OTC i zasada samoleczenia znalazły w niej swoje miejsce. Pamiętajmy, że samoleczenie nie jest modą, lecz koniecznością starzejących się społeczeństw i przeciążonych systemów ochrony zdrowia – podkreśla Ewa Jankowska, prezes Polskiego Związku Producentów Leków Bez Recepty (PASMI).

Wśród proponowanych przez przedstawicieli branży rozwiązań jest także harmonizacja przepisów dotyczących suplementów diety, zwłaszcza propozycji maksymalnych poziomów witamin i minerałów w skali UE.

Według Precedence Research, światowy rynek leków dostępnych bez recepty osiągnie w 2025 roku wartość ponad 135 miliardów dolarów. Do 2034 roku jego obroty zbliżą się do 243 miliardów dolarów. Z kolei analitycy Market Research Future przewidują, że wartość światowego rynku aplikacji mobilnych wspierających zdrowie wzrośnie z niemal 51 miliardów dolarów w 2023 rok, do 196 miliardów dolarów w roku 2032.

Kwestie dotyczące nowoczesnych technologii wspierających rozwój kompetencji zdrowotnych pacjentów, zmian legislacyjnych oraz dostępności i bezpieczeństwa stosowania wyrobów medycznych w kontekście samoleczenia będą omawiane podczas 61. dorocznej konferencji AESGP, która 3 i 4 czerwca odbędzie się w Warszawie we współpracy z PASMI. Udział w wydarzeniu zadeklarowało ponad 300 uczestników reprezentujących instytucje unijne, agencje zdrowia, świat nauki oraz firmy z sektora ochrony zdrowia z całej Europy. Hasłem przewodnim konferencji jest „Profilaktyka poprzez samoleczenie”.

Źródło: Biuro Prasowe Newseria