Mówi: | Deni Mazrekaj |
Funkcja: | adiunkt socjologii |
Firma: | Uniwersytet w Utrechcie |
Fake newsy są często rozpowszechniane przez przypadek. Najczęściej robią to mężczyźni o poglądach prawicowych
Fałszywe informacje są dziś częściej rozpowszechniane przypadkowo, przez osoby, które mają je za prawdziwe, niż celowo z zamiarem siania dezinformacji – wynika z badania ankietowego przeprowadzonego w Niemczech i Wielkiej Brytanii przez naukowców z Uniwersytetu w Utrechcie, Zayed University w Dubaju i Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie. Badacze sprawdzili także, które grupy lepiej radzą sobie z rozpoznawaniem fake newsów. Najlepiej szło to starszym mężczyznom o wysokich dochodach i poglądach lewicowych. Z kolei panowie z prawicowymi poglądami najczęściej przekazywali dalej fałszywe newsy. Wyniki badań mogą pomóc właściwie nakierować kampanie informacyjne na temat szkodliwości fake newsów.
– Udostępnianie fake newsów jest dość niebezpieczne, ponieważ, jak mieliśmy okazję zaobserwować podczas pandemii COVID-19, pojawiło się wiele nieprawdziwych wiadomości na temat szkodliwości szczepionek, podczas gdy badania wskazują raczej na to, że szczepionki są bezpieczne. Takie informacje mogą mieć wpływ na społeczeństwo przy podejmowaniu ważnych decyzji zdrowotnych. Ponadto niebezpieczne może być rozpowszechnianie treści o charakterze rasistowskim czy mizoginistycznym na temat różnych mniejszości etnicznych czy płciowych. Te nieprawdziwe informacje mogą podsycać błędne postrzeganie wielu grup społecznych ze szkodą zarówno dla gospodarki, jak i całego społeczeństwa – tłumaczy w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Deni Mazrekaj, adiunkt socjologii na Uniwersytecie w Utrechcie.
Jego zespół pod koniec 2021 roku przeprowadził badania wśród 2,4 tys. Brytyjczyków i Niemców dotyczące tego, czy potrafią rozpoznać fałszywe wiadomości i na ile są skłonni do ich udostępniania innym. Newsy, które im zaprezentowano, dotyczyły m.in. tego, że papież Franciszek popiera Donalda Trumpa jako prezydenta czy że Donald Trump jest nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.
– Pokazaliśmy około 4 tys. osób 10 nagłówków, z czego pięć było fałszywych, a pięć prawdziwych. Następnie poprosiliśmy te osoby o ocenę prawdziwości tych nagłówków i w jakim stopniu były one skłonne do ich udostępnienia – opowiada Deni Mazrekaj. – Dowiedzieliśmy się, że większość ludzi udostępnia fałszywe informacje przez przypadek, a nie celowo, oraz że pewne grupy osób lepiej radzą sobie z identyfikacją fałszywych wiadomości od innych. Stwierdziliśmy na przykład, że starsi mężczyźni o wysokich dochodach o poglądach lewicowych mieli tendencję do skuteczniejszego wykrywania nieprawdziwych wiadomości.
Kobiety i uczestniczki, które sytuowały się politycznie w centrum, wypadły pod tym względem gorzej w porównaniu do tej grupy. W większości przypadków fake newsy rozpowszechniane są niejako przez przypadek – przez osoby, które wierzą, że te informacje są prawdziwe.
– Powodem może być chęć podzielenia się informacją z innymi, na przykład przez udostępnianie nagłówków. Jeśli ludzie myślą, że są one prawdziwe, w ich przekonaniu udostępniają innym rzetelne informacje – podkreśla socjolog. – Celowe rozpowszechnianie fałszywych informacji przez osoby, które wiedziały, że są one nieprawdziwe, stanowiło niewielki odsetek.
Badacze wywnioskowali także, że celowe udostępnianie fałszywych wiadomości zdarzało się rzadziej kobietom, osobom starszym i lepiej wykształconym, a częściej osobom o wyższych dochodach i prawicowych poglądach.
– Oprócz tego zebraliśmy przekonujące dane na temat nadmiernej pewności przy identyfikacji nieprawdziwych informacji. Osoby zbyt pewne miały tendencję do mniejszej skuteczności w rozpoznawaniu fałszywych wiadomości – mówi ekspert. – Tak przedstawiają się wnioski, ale mechanizmy, które za nimi stoją, należy traktować raczej orientacyjnie – nie możemy stwierdzić na pewno, że tak rzeczywiście jest. Należy zaznaczyć, że nie są to wyniki przyczynowe – to bardzo ważne. Są to wyniki korelacyjne, a badanie jest nadal rozwijane.
Jego zdaniem wyniki badania mogą pomóc lepiej kreować kampanie na rzecz walki z fake newsami i kierować je do grup najbardziej podatnych. Byłoby to rozwiązanie bardziej efektywne, również kosztowo.
– Warto weryfikować wiadomości w różnych źródłach medialnych, a także odwoływać się do mediów cieszących się renomą. Co prawda one również mogą podawać nieprawdziwe informacje, ale weryfikacja w różnych źródłach jest jednym ze sposobów walki z fake newsami. Warto także wyjść poza własną polityczną bańkę informacyjną i odwoływać się do źródeł medialnych, które nie reprezentują naszych przekonań. W ten sposób można próbować sprawdzić, czy dana informacja jest prawdziwa – wskazuje Deni Mazrekaj.
Czytaj także
- 2024-03-05: Uzależnienie od ekranów i gier dotyczy nawet małych dzieci. Profilaktyka potrzebna jest już od najmłodszych lat
- 2024-03-27: Poczucie bycia autentycznym w mediach społecznościowych wpływa pozytywnie na zdrowie psychiczne młodych ludzi. Autentyczność w prawdziwym życiu nie ma takiego znaczenia
- 2024-02-16: Tegoroczne wybory na świecie pod ostrzałem dezinformacji i deepfake'ów. Badacze z USA przygotowali mapę źródeł szkodliwych treści
- 2024-02-07: Monika Richardson: Jeżeli miałabym wracać do telewizji, to tylko do mediów publicznych. W TVP panuje jednak większy chaos, niż zakładałam, i brakuje strategii wprowadzania zmian
- 2024-01-15: Influencerzy mogą wpływać na decyzje wyborców, ale i taktykę partii. Ich obecność w dyskursie zmusza tradycyjne media do radykalizacji
- 2023-12-20: Medyczne fake newsy rozprzestrzeniają się jak choroby zakaźne: szybko i łatwo. Najbardziej podatni są ludzie młodzi
- 2023-11-20: W mózgach samotników zanika granica między realnymi osobami a postaciami z seriali czy książek. Taka relacja daje im poczucie przynależności
- 2023-10-12: Oznaczenie produktu jako wegański może zniechęcać konsumentów. Rezygnacja z etykiet pierwszym krokiem do zmiany nawyków żywieniowych
- 2023-09-26: Około 20 proc. treści dotyczących energetyki w polskim internecie to dezinformacja. Branża postanowiła zareagować
- 2023-11-06: Użytkownicy social mediów są narażeni na mowę nienawiści i treści ekstremistyczne. Polityki ochronne serwisów wciąż mają poważne luki
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Regionalne
Start-upy mogą się starać o wsparcie. Trwa nabór do programu rozwoju innowacyjnych pomysłów na biznes
Trwa nabór do „Platform startowych dla nowych pomysłów” finansowany z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej 2021–2027. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wybrała sześć partnerskich ośrodków innowacji, które będą oferować start-upom bezpłatne programy inkubacji. Platformy pomogą rozwinąć technologicznie produkt i zapewnić mu przewagę konkurencyjną, umożliwią dostęp do najlepszych menedżerów i rynkowych praktyków, ale też finansowanie innowacyjnych przedsięwzięć. Każdy z partnerów przyjmuje zgłoszenia ze wszystkich branż, ale także specjalizuje się w konkretnej dziedzinie. Jest więc oferta m.in. dla sektora motoryzacyjnego, rolno-spożywczego, metalowo-maszynowego czy sporttech.
Transport
Kolej pozostaje piętą achillesową polskich portów. Zarządy liczą na przyspieszenie inwestycji w tym obszarze
Nazywane polskim oknem na Skandynawię oraz będące ważnym węzłem logistycznym między południem i północą Europy Porty Szczecin–Świnoujście dynamicznie się rozwijają. W kwietniu 2024 roku wydano decyzję lokalizacyjną dotycząca terminalu kontenerowego w Świnoujściu, który ma szansę powstać do końca 2028 roku. Zdaniem ekspertów szczególnie ważnym elementem rozwoju portów, podobnie jak w przypadku innych portów w Polsce, jest transport kolejowy i w tym zakresie inwestycje są szczególnie potrzebne. – To nasza pięta achillesowa – przyznaje Rafał Zahorski, pełnomocnik zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście ds. rozwoju.
Polityka
Projekt UE zyskuje wymiar militarny. Wojna w Ukrainie na nowo rozbudziła dyskusję o wspólnej europejskiej armii
Wspólna europejska armia na razie nie istnieje, a w praktyce obronność to wyłączna odpowiedzialność państw członkowskich UE. Jednak wybuch wojny w Ukrainie, tuż za wschodnią granicą, na nowo rozbudził europejską dyskusję o potrzebie posiadania własnego potencjału militarnego. Jak niedawno wskazał wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, Europa powinna mieć własne siły szybkiego reagowania i powołać komisarza ds. obronności, ponieważ stoi obecnie w obliczu największych wyzwań od czasu zakończenia II wojny światowej. – Musimy zdobyć własną siłę odstraszania i zwiększać wydatki na obronność – podkreśla europoseł Janusz Lewandowski.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.