22 września obchodzimy Międzynarodowy Dzień Świadomości PBSz

Przewlekła białaczka szpikowa (PBSz) jest nowotworem powstającym i rozwijającym się w szpiku kostnym. Jest to choroba stosunkowo rzadka, każdego roku 1 – 2 osoby na 100 tys. mieszkańców dowiadują się o diagnozie.[1] Pierwszym objawem PBSz jest zwiększona liczbę  białych krwinek w badaniu morfologii krwi obwodowej. Badanie morfologii pozwala wykryć nieprawidłowości we krwi i szpiku zanim pojawią się pierwsze poważne objawy choroby – przekonują eksperci w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Odpowiedź masz we krwi!”.

Przewlekła białaczka szpikowa (ang. CML – Chronic Myeloid Leukaemia) to nowotwór mieloproliferacyjny, którego istotą jest nadmierny i niekontrolowany rozrost wielopotencjalnej komórki macierzystej szpiku kostnego[2]. Nowotwór rozwija się powoli. Objawy przewlekłej białaczki szpikowej takie jak zmęczenie, uczucie pełności w  jamie brzusznej, utrata masy ciała, krwawienia, powtarzające się stany podgorączkowe, utrata apetytu, nawracające zakażenia są dość ogólne i niejednoznaczne. [3]  Dlatego szybka diagnostyka, tak kluczowa dla powodzenia terapii, jest utrudniona. Podstawowym badaniem pozwalającym wykryć podwyższoną liczbę białych krwinek oraz obecność niedojrzałych form komórek, które powinny być wyłącznie w szpiku jest morfologia krwi obwodowej.

­– Wczesna diagnostyka chorób krwi i szpiku jest najważniejsza i determinuje to wszystko, co będzie się działo z chorym. Rola lekarza rodzinnego jest niezwykle istotna, o ile pacjent zwróci się do niego z prośbą o pomoc. Morfologia krwi obwodowej jest badaniem podstawowym, tanim i łatwo dostępnym, które warto wykonywać często. Jeżeli kontakt pacjenta z lekarzem jest niewielki lub osoba rzadko zgłasza się do lekarza, to nie znaczy, że nie należy wykonywać badań – mówi dr Michał Sutkowski, Prezes Warszawskiego Oddziału Kolegium Lekarzy Rodzinnych.

Kolejnym etapem diagnostyki w kierunku przewlekłej białaczki szpikowej jest badanie cytologiczne, cytogenetyczne szpiku kostnego oraz badanie molekularne .  U 20% pacjentów choroba wykrywana jest przypadkowo, przy okazji rutynowych badań lub badań wykonywanych z powodu podejrzenia innej choroby. W przypadku PBSz uszkodzenie polega na „oderwaniu” i nieprawidłowym połączeniu fragmentów dwóch chromosomów i braku naprawy tego uszkodzenia. Przewlekła białaczka szpikowa powstaje w sposób przypadkowy, nie jest dziedziczona od rodziców, ani nie jest przekazywana dzieciom. Nie można na nią zachorować przez spożywanie lub nie określonych pokarmów lub prowadzenie takiego czy innego trybu życia[4]. Dziś sama diagnoza nie oznacza też wyroku, a wielu pacjentów otrzymuje szansę na wyleczenie.

– PBSz jest doskonałym przykładem na to, jak postęp w medycynie bezpośrednio wpływa na życie pacjentów. To choroba, w której średnie przeżycie jeszcze do niedawna wynosiło 4-5 lat. Dziś chorzy żyją tak samo długo jak ich rówieśnicy bez białaczki. Chorobę śmiertelną uczyniliśmy więc najpierw przewlekłą, a następnie nawet możliwą do wyleczenia. Mówiąc obrazowo – przewlekła białaczka szpikowa stała się chorobą przewlekłą jak cukrzyca. Następnie poszliśmy o krok dalej, bo cukrzycy nie da się wyleczyć, a w PBSz możemy doprowadzić do momentu, w którym jesteśmy w stanie odstawić leczenie – mówi prof. dr hab. n. med. Tomasz Sacha, Kierownik Katedry i Kliniki Hematologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum.

We wrześniu – Miesiącu Świadomości Nowotworów Krwi i Szpiku – eksperci z dziedziny hematologii i organizacje wspierające pacjentów zmagających się z chorobami hematologicznymi, przekonują, że morfologia krwi obwodowej to bardzo proste badanie, które może uratować życie. W ramach kampanii „Odpowiedź masz we krwi” powstała właśnie platforma wiedzy – www.omwk.pl. Można na niej znaleźć szczegółowe informacje na temat objawów chorób hematologicznych, istoty wczesnej diagnostyki w powodzeniu terapii oraz badania morfologii krwi. Na portalu znajdziemy materiały edukacyjne dla dzieci oraz dorosłych oraz zapoznamy się z animacją, która wyjaśni tajniki świata krwi i naszego organizmu.

[1] Głogowska K., Przewlekła białaczka szpikowa – FAQ https://hematoonkologia.pl/info-o-chorobach/przewlekla-bialaczka-szpikowa [Dostęp: 15.09.2021]

[2] Żołnierowicz J., Kawiak J., Hoser G., Pathogenesis of chronic myeloid leukemia — from gene to targeted therapy, Warsaw 2010, s. 196

[3] American Cancer Society. Leukemia – chronic myeloid (myelogenous). [Dostęp 15.09.2021]

http://www.cancer.org/acs/groups/cid/documents/webcontent/003112-pdf.pdf

[4] Głogowska K., Przewlekła białaczka szpikowa – FAQ, https://hematoonkologia.pl/info-o-chorobach/przewlekla-bialaczka-szpikowa-faq [Dostęp 15.09.2021]