Szkło wiecznie żywe!

O wszechstronnych możliwościach wykorzystania szkła w architekturze i projektach wnętrz, niezwykłych właściwościach tego materiału i aktualnych trendach - opowiada architektka Magdalena Federowicz-Boule, założycielka pracowni Tremend oraz Ambasadorka Saint-Gobain Glass.

Szkło coraz odważniej wkracza do architektury. Można wręcz powiedzieć, że stało się ono wyróżnikiem nowoczesnych budynków. Co sprawiło, że architekci tak chętnie korzystają z tego materiału?

Arch. Magdalena Federowicz-Boule: Jest to materiał o niezwykłej estetyce, a przy tym posiada wiele praktycznych z perspektywy architekta walorów: jest przezroczyste, dzięki czemu dzieli przestrzenie fizycznie, ale pozostawia je połączonymi optycznie nie zaburzając przy tym harmonii wnętrza i łącząc je z otoczeniem; refleksyjne – pozwala na uchwycenie odbicia i gry światła oraz, mimo obiegowych przekonań, niezwykle plastyczne – możemy zastosować szkło o różnych fakturach i kształtach, co ułatwia oddanie charakteru obiektu czy tez pomieszczenia, które projektujemy.  Co więcej - ma właściwości istotne z perspektywy użytkownika pomieszczeń, w których szkło zostało zastosowane: termiczne, akustyczne, izolacyjne. Pozwala wnikać do pomieszczenia maksymalnej ilości światła dziennego. I na koniec – można je dość łatwo utrzymać w czystości, dbając o higienę najbardziej wymagających wnętrz... Szkło nie tylko wprowadza nowoczesność do architektury, ale także – poprzez swoją elastyczność i różnorodność dostępnych opcji – otwiera nowe możliwości projektowe. Dzięki technologii szkło przybiera różne formy i kształty, co pozwala tworzyć unikatowe i innowacyjne struktury.

Przez długi czas szkło wykorzystywane było głównie we wnętrzach mieszkalnych, w których pełniło funkcje dekoracyjne. Obecnie robi ono „karierę” także w obiektach użyteczności publicznej, które nie tylko są intensywnie użytkowane, ale też stosowane w nich materiały muszą spełniać szereg często bardzo restrykcyjnych wymogów prawnych. Okazuje się, że szkło świetnie sobie z tym radzi. Dlaczego tak się dzieje?

Szkło świetnie sprawdza się w obiektach użyteczności publicznej dzięki swojej wszechstronności, odporności na intensywne użytkowanie oraz spełnianiu restrykcyjnych wymogów prawnych dotyczących akustyki czy termiki, a także dzięki swoim właściwościom konstrukcyjnym i trwałości. Pomaga również w tworzeniu przyjaznych środowisku budynków poprzez zwiększanie efektywności energetycznej i ograniczenie emisji dwutlenku węgla, jak w przypadku Dworca Metropolitalnego w Lublinie, gdzie zastosowano szkło z wysokoselektywną powłoką przeciwsłoneczną COOL-LITE® XTREME 70/33 II. Nie wspominając o tym, ze szkło „nigdy nie umiera” – można je przetwarzać wiele razy – jest absolutnie ponadczasowym materiałem.

Pozornie szkło wydaje się materiałem bardzo kruchym, a więc nieprzystosowanym do eksploatacji w obiektach użyteczności publicznej. Czas chyba zerwać z tym mitem. Jak praktyka pokazuje, nowoczesne szkło jest bardzo wszechstronnym materiałem budowlanym. Gdzie zatem znajduje ono zastosowanie?

Szkło ma bardzo wszechstronne zastosowanie w architekturze. Dzięki dostępności wielu powłok o różnorodnych właściwościach projektanci wykorzystują je na fasadach, a także w balustradach, oknach, kopułach szklanych, pokryciach dachowych. Na bazie szkła powstają wspaniałe i nowatorskie formy architektoniczne, jak choćby Luwr w Abu Zabi (proj. Jean Nouvel) z niesamowitym szkłem ornamentowym MASTER-GLASS. Ze szkła wykonuje się nawet tak wymagające elementy konstrukcyjne, jak choćby żebra. Jak już wcześniej wspomniałam, szkło ma właściwości akustyczne oraz termiczne, co również sprzyja jego wykorzystaniu w budownictwie. Wszystko to sprawia, że szkło stało się pełnoprawnym elementem konstrukcyjnym. Użycie szkła w konstrukcjach nie tylko dodaje lekkości i elegancji, ale także umożliwia optymalne wykorzystanie naturalnego światła, co poprawia komfort użytkowania budynków. Oprócz walorów funkcjonalnych trzeba też wspomnieć o wyjątkowym designie szklanych konstrukcji, które stały się znakiem rozpoznawczym nowoczesnej architektury.

Chyba najwyższa pora, by przez chwilę porozmawiać o właściwościach szkła, które sprawiły, że tak chętnie korzystają z niego architekci. Co zapewnia szkłu budowlanemu taką wytrzymałość?

Szkło budowlane charakteryzuje się odpornością na zgniatanie, ściskanie oraz szok termiczny. Samo w sobie jest odporne na działanie wysokiej temperatury, dzięki czemu producenci szkła i przeszkleń mogą je niemalże dowolnie „uzbrajać”, czyniąc je atrakcyjnym partnerem w wielu wymagających projektach. Dostępność różnych grubości szkła, możliwość hartowania i stosowania folii w szkle laminowanym zwiększa bezpieczeństwo konstrukcji wykonanych ze szkła. Należy przy tym pamiętać, że z wytrzymałością wiąże się kolejna zaleta szkła – można z niego wykonywać przegrody antywłamaniowe i przeciwpożarowe. Niezwykła wytrzymałość sprawia, że szkło konstrukcyjne może być stosowane nawet w ekstremalnych warunkach, np. w budynkach wysokościowych czy obiektach o dużej ekspozycji na warunki atmosferyczne i intensywne użytkowanie – zwróćmy uwagę, że coraz częściej spotykane są szklane podłogi, często zawieszone wysoko – to pokazuje jak niezwykłe zaufanie mamy do szkła…

Okazuje się, że wytrzymałość szkła to nie wszystko. Szkło może bowiem wpływać też na bilans energetyczny budynku i jego energooszczędność. Jak wykorzystać szkło w konstrukcji budynku, by ochronić go przed stratami ciepła?

Poprzez właściwe zastosowanie w konstrukcji szkło może kształtować bilans energetyczny budynku i jego energooszczędność. Tym samym chroni budynek przed stratami ciepła lub nadmiernym przegrzewaniem. Poprawa bilansu energetycznego dzięki użyciu szkła w konstrukcji budynków przynosi na dłuższą metę znaczne oszczędności finansowe. To z kolei sprawia, że inwestycja w rozwiązania wykorzystujące szkło staje się opłacalna. Oczywiście bardzo ważny jest przy tym dobór właściwego, dobrze dobranego szkła i wiedzy ekspertów.

Z jednej strony szkło jest materiałem transparentnym. Z drugiej strony – dzięki użyciu różnych technologii i typów powłok – może mieć wiele faktur, kolorów, stopni przezierności...

Wielość typów szkła, różniących się fakturami, kolorami czy typami powłok, pozwala na regulowanie jego funkcjonalności, co przekłada się na różnorodność współczesnej architektury. Stwarza możliwość dostosowania się do różnych potrzeb i preferencji klientów oraz projektantów, co sprawia, że szkło jest uniwersalnym materiałem budowlanym, który można dopasować do różnych stylów architektonicznych i potrzeb użytkowników. Uwielbiam tę różnorodność szkła: pozornie jest to prosta, płaska powierzchnia, a jednak z drugiej strony może być: mleczna, ryflowana czy mrożona. Architekci  mają do dyspozycji wiele wersji szkła. Wystarczy choćby wymienić: szkło zwykłe (float), szkło przezroczyste, szkło barwione (dymione), szkło ornamentowe, szkło hartowane (wzmocnione), lustra szkło powłokowe (przeciwsłoneczne), i wiele, wiele innych.

Co w takim razie decyduje o wykorzystaniu szkła we wnętrzach?

Szkło we wnętrzach odgrywa ważną rolę ze względu na swoją estetykę, funkcjonalność, możliwość regulowania przezroczystości oraz faktury, dzięki temu projektanci mogą tworzyć nowatorskie rozwiązania architektoniczne. Przykładem jest choćby szkło ornamentowe, które – za sprawą wielości faktur i wzorów – daje architektom szerokie pole do popisu. Możliwość wyboru dowolnej funkcjonalności szkła, takiej jak przezroczystość czy faktura, pozwala architektom kontrolować atmosferę i wygląd wnętrz. A to z kolei przekłada się na tworzenie unikatowych i spersonalizowanych przestrzeni.

Może wróćmy jeszcze do projektów wnętrz, bo tam szkło niezmiennie odgrywa istotną rolę. Przeglądając współczesne realizacje widać, że szkło we wnętrzach chyba nigdy nie wyszło z mody?

Szkło wciąż pozostaje popularnym materiałem we wnętrzach ze względu na swoją wszechstronność, estetykę i trwałość, a także możliwość różnorodnego zastosowania, m.in. jako lustra, ścianki działowe czy kabiny prysznicowe czy dividery. Szklane dividery zaproponowaliśmy np. w naszym projekcie wnętrz restauracji w hotelu Crowne Plaza w Warszawie. Szkło od lat inspiruje projektantów wnętrz, którzy wykorzystują je w coraz to bardziej kreatywny sposób, tworząc unikatowe i efektowne aranżacje, zachwycające zarówno estetyką, jak i funkcjonalnością.

A lustra? Bez nich nie może się obyć żadne wnętrze mieszkalne. Architekci, projektując lustra we wnętrzach, nie tylko widzą w nich element wykorzystywany przy codziennych zabiegach kosmetycznych?

Lustra we wnętrzach nie tylko pełnią funkcję praktyczną, ale także są elementem dekoracyjnym, dodającym przestrzeni elegancji i optycznie ją powiększającym. Montaż lustra w okolicach okna, dzięki efektowi odbicia, zwiększa ilość światła we wnętrzu. Jednak lustra we wnętrzach nie tylko odbijają światło i powiększają przestrzeń, ale także mogą być wykorzystywane jako elementy dekoracyjne, dodające charakteru i głębi pomieszczeniom. Ułatwia to wielość dostępnych wariantów i modeli różniących się wielkością, kształtem, kolorem czy rodzajem szklanej tafli.

Czy można mówić obecnie o jakichś wiodących trendach w tym obszarze zastosowań?

Wiodące trendy w wykorzystaniu luster we wnętrzach obejmują minimalistyczne formy, asymetryczne kształty oraz interaktywne funkcje, które integrują się z nowoczesnymi technologiami. Takie rozwiązania świetnie sprawdzają się we wnętrzach użyteczności publicznej oraz hoteli, jako wyraźny akcent w najbardziej reprezentacyjnych przestrzeniach.

Na koniec chciałbym jeszcze dość przewrotnie zapytać – czy szkło może jeszcze czymś zaskoczyć architektów?

Tak, szkło jako materiał budowlany i dekoracyjny nieustannie się rozwija. Ogrzewane tafle szklane już nikogo nie zaskakują, ale używane do ogrzania domu jak najbardziej. Jako projektantka uwielbiam szklane panele fotowoltaiczne, gdyż w niezwykły sposób łączą one trzy fundamentalne dla współczesnej architektury wartości – ekologię, funkcjonalność i piękno. Szkło stale ewoluuje, a jego producenci nieustannie wprowadzają nowe technologie i innowacyjne rozwiązania, które nie tylko zaskakują funkcjonalnością, ale także podnoszą standardy bezpieczeństwa i wygody użytkowania oraz zwiększają wytrzymałość.

Magdalena Federowicz-Boule

Architektka, założycielka pracowni Tremend, aktualnie Prezeska Zarządu oraz Dyrektorka kreatywna pracowni. Dyplom uzyskała na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a także brała udział w wymianie naukowej na University of Detroit Mercy w Stanach Zjednoczonych. Doświadczenie zdobyła pracując dla polskich oraz francuskich biur architektonicznych. W 2010 r. założyła autorską pracownię Tremend.

Magdalena Federowicz-Boule specjalizuje się w projektach kubaturowych oraz projektach wnętrz, zarówno komercyjnych jak i przestrzeni użyteczności publicznej. Wielokrotnie nominowana i nagradzana w polskich i międzynarodowych konkursach architektonicznych. Jest autorką m.in. Dworca Metropolitalnego w Lublinie oraz licznych realizacji wnętrz hotelowych (Novotel Wrocław Centrum, Ibis Styles Grudziąz, Ibis Styles Budapest City, Royal Tulip Warsaw Apartments). W 2024 r. została polską Ambasadorką Saint-Gobain Glass.

Należąca do Grupy SAINT-GOBAIN spółka SAINT-GOBAIN GLASS POLSKA to wiodący dostawca najwyższej jakości szkła i rozwiązań szklanych, oferowanych w odpowiedzi na wysokie oczekiwania klientów w zakresie komfortu życia, piękna architektury i ochrony środowiska. Oferta SAINT-GOBAIN GLASS obejmuje szeroki asortyment szkła bazowego do wszelkiego typu zastosowań oraz nowoczesne produkty i rozwiązania szklane do fasad, okien i wnętrz. Warto wyróżnić szkło niskoemisyjne ECLAZ®, wysokoselektywne szkło przeciwsłoneczne z rodziny COOL-LITE®, szeroki wachlarz nowoczesnych produktów do wnętrz, takich jak szkło ekstra białe DIAMANT®, szkło do kabin prysznicowych TIMELESS®, szkło ornamentowe, lakierowane, gamę luster srebrnych, w tym lustro bezpieczne MIRALITE® EASYSAFE, oraz szkło z efektem lustrzanym MIRASTAR® i MIRASTAR® REFLECT. Wśród produktów specjalnych na uwagę zasługuje linia szkła laminowanego STADIP®, szkło przyjazne ptakom 4BIRD®, szkło bazowe o zredukowanym śladzie węglowym ORAE®, szkło aktywne o zmiennej przezierności PRIVA-LITE® czy szkło grzewcze EGLAS®.