Historyczny spacer po Gdańsku - od średniowiecza do współczesności

Zdjęcia: https://wetransfer.com/downloads/c1ede7b01724b24e59e89df9af61021f20200507115127/fdce2d7af77aafa2a165103b7a79c19720200507115145/ee2e91

Wiele wskazuje na to, że turystyczna atrakcyjność Gdańska już w niedalekiej przyszłości wkroczy na jeszcze wyższy poziom. W mieście, które co roku odwiedzane jest przez ponad milion turystów, powstaje bowiem nowa dzielnica, dzięki której spacer po historii miasta wydłuży się nawet dwukrotnie.

Kolejne etapy znoszenia obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa przywracają możliwość korzystania z aktywności na świeżym powietrzu. Mieszkańcy Gdańska mają do dyspozycji nie tylko najstarsze atrakcje ponad tysiącletniego miasta, ale i atrakcje związane z jego najnowszą historią. Przedstawiamy zatem propozycję trasy spacerowej, która poprowadzi nas od historii średniowiecza z punktem początkowym przy gdańskiej Katowni aż po najnowszą historię miasta związaną z Ruchem Solidarności.

Młode Miasto, bo to dzięki niemu spacer się rozwinie i uzyska akcenty z najnowszej historii Polski, to teren położony w bezpośrednim sąsiedztwie Głównego Miasta w Gdańsku, przylegający do niego od strony północnej. W założeniu władz miasta i inwestorów, w miejscu dawnych terenów stoczniowych ma powstać nowoczesna dzielnica, której architektura jednocześnie zachowa pamięć o historycznym charakterze tych terenów. Młode Miasto zepnie klamrą historię Gdańska – miejsca gdzie tradycja i nowoczesność wzajemnie się przenikają, a wszystko to nad malowniczym lustrem Martwej Wisły.

Spacer wzdłuż Drogi Królewskiej, a następnie nad staromiejskim odcinkiem Motławy już teraz uchodzi za jedną z największych atrakcji miasta, nie tylko dla turystów, ale także dla mieszkańców. Wszystko za sprawą urokliwych ulic wypełnionych bardzo zróżnicowaną architekturą.

Myślę, że różnorodność to określenie, które pasuje do Gdańska nie tylko pod kątem architektury ale również jego ducha, ludzi i wartości. Długi czas, nieraz burzliwego, rozwoju zaowocował bogatą spuścizną zabytkową, o którą Gdańsk się troszczy, ale jednocześnie inwestuje i przyjmuje nowe trendy – powstają tu liczne obiekty, także na staromiejskim odcinku Motławy. To właśnie w tym miejscu najbardziej widoczna jest konfrontacja starego z nowym. Takie zróżnicowanie przestrzeni jest bardzo pozytywnym zjawiskiem. Urbaniści, konserwatorzy, a także my, architekci, stoimy przed ogromną szansą ale i wyzwaniem jakościowego uzupełniania luk w tkance ponad tysiącletniego Gdańska – mówi Paulina Czurak, właścicielka pracowni architektonicznej Ideograf.

Historyczny spacer zaczynamy oczywiście przy Bramie Wyżynnej i dawnej gdańskiej Katowni. Jest to początek tzw. Drogi Królewskiej – reprezentacyjnego traktu dla monarchów, którym według źródeł historycznych, jako pierwszy przejechał Kazimierz Jagiellończyk. Droga Królewska prowadzi wzdłuż współczesnej ulicy Długiej, przy której znajdują się najbardziej rozpoznawalne zabytki miasta -  Złota Brama, Dom Uphagena, Ratusz Głównego Miasta, Fontanna Neptun i słynny Dwór Artusa.

Na styku Drogi Królewskiej znajduje się Zielona Brama, która otwiera spacer na szlak nadwodny, ciągnący się początkowo wzdłuż Motławy. Podążając bulwarem wzdłuż lewego brzegu rzeki natrafiamy na dwie historyczne bramy wodne – Chlebnicką i Mariacką. Po drugiej stronie rzeki znajduje się Wyspa Spichrzów, która przez setki lat pełniła rolę gospodarczego serca tego hanzeatyckiego miasta.

Do wybuchu II wojny światowej w tutejszych spichlerzach magazynowane były najważniejsze i najcenniejsze złoża oraz towary Niestety, podczas bombardowań Wyspa Spichrzów została doszczętnie zniszczona i nie potrafiła odzyskać dawnego blasku przez kolejne dziesięciolecia. Sytuacja zmieniła się zaledwie kilka lat temu kiedy, kiedy gdański inwestor – Zbigniew Nowak, za punkt honoru obrał przywrócenie tego miejsca do życia za sprawą kompleksu Deo Plaza.

Obecnie Wyspa Spichrzów z dnia na dzień coraz bardziej wpisuje się w świadomości mieszkańców oraz turystów jako kulturalne, biznesowe, turystyczne i gastronomiczne centrum Gdańska. Strategiczne położenie oraz obecność czterogwiazdkowego hotelu Radisson Hotel & Suites Gdańsk, wysokiej klasy klubów oraz lokali gastronomicznych czyni Deo Plazę starannie zaprojektowanym kompleksem uwzględniającym wszystkie potrzeby odwiedzających.

W następnej kolejności na odwiedzających czeka jeden z głównych punktów szlaku – Gdański Żuraw – największy dźwig portowy średniowiecznej Europy i architektoniczny symbol Gdańska, w którym dzisiaj mieści się filia Narodowego Muzeum Morskiego. Mijając kolejną na szlaku bramę – Straganiarską – trafiamy prosto na historyczny Targ Rybny. Powstał on w 1343 roku i już od samego początku istnienia zaopatrywał mieszkańców Gdańska w świeże ryby i owoce morza, których handlem trudnili się głównie Kaszubi.

Po minięciu oddanej do użytku w 2017 roku zwodzonej kładki pieszej, wkraczamy w nowy, nowożytny etap historii miasta. Po lewej stronie znajduje się zachwycająca bryła Muzeum II Wojny Światowej, za którą po kilkuset metrach rozciąga się historyczny obszar terenów dawnej Stoczni Gdańskiej, miejsca, w którym powstaje wspomniana wcześniej dzielnica - Młode Miasto. Na styku Starego i Młodego Miasta powstają nowe inwestycje, które przyczyniają się do zbudowania łącznika pomiędzy historyczną i nową zabudową miasta. Młode Miasto od strony południowej otacza osiedle Brabank przygotowywane przez Invest Komfort. Powstaje ono w rejonie ulicy Wałowej i Starej Stoczni. Przed laty funkcjonowała tu stocznia remontowa specjalizująca się w bragowaniu, czyli naprawie kadłubów uszkodzonych statków.

Zapowiedzią nowego ducha tych terenów jest również powstający na tym terenie nowoczesny apartamentowiec Chlebova, za który odpowiada NDI Development. Budynek swoją nazwą nawiązywać będzie do historycznej fabryki chleba (Germania Brotfabrik) mieszczącej się niegdyś przy ul. Wiosny Ludów 4. W jego wnętrzu znajdą się zabytkowe elementy (m. in. fragmenty maszyn, komina, stare cegły i lampy), które odzyskano podczas wyburzeń. Kolejnym nawiązaniem historycznym będzie obecność restauracji, która według opracowań, funkcjonowała tu w latach 30-tych ubiegłego wieku. Zaraz obok Chlebovej powstanie natomiast nowoczesny plac miejski, który z powodzeniem wkomponuje się w nadmotławski krajobraz:

Projektowany plac będzie miał powierzchnię około pół hektara. Plac będzie zakończeniem spacerowego szlaku brzegiem Motławy, lecz w mojej ocenie w przyszłości stanowić będzie największą przestrzeń publiczną wzdłuż deptaku łączącego Główne i Młode Miasto. Aby miejski plac stał się „żywym” miejscem, powinien być elastycznie zaprojektowany – musi umożliwiać różnorodne sposoby jego użytkowania i być dostępny dla wszystkich – ludzi w różnych grupach wiekowych – podkreśla Jakub Bladowski, Prezes Zarządu Roark Studio, która odpowiada za projekt placu

Kontynuując spacer wzdłuż Motławy docieramy na tereny postoczniowe, gdzie wita nas Szlak Stoczni Cesarskiej. Stocznia Cesarska to historyczna nazwa ok. 16ha terenów pochodząca z XIX w. Szlak pozwala samodzielnie odkryć historię terenu i nakreśla wizję właściciela. Wzdłuż szlaku znajdziemy perły przemysłowej architektury, które były świadkami najważniejszych wydarzeń politycznych w Europie, związanych z ruchem Solidarności. Warto zaznaczyć, że do niektórych budynków można wejść, np. do budynku 42A, ostatniego miejsca pracy legendarnej suwnicowej Anny Walentynowicz czy zabytkowej kuźni z olbrzymich rozmiarów młotem.

Kolejnymi etapami spaceru są Droga do Wolności i stojąca przy niej historyczna Sala BHP, w której podpisano porozumienia sierpniowe. Projektowana przestrzeń to przykład spójnej koncepcji, która ma harmonijnie łączyć ze sobą diametralnie różne estetyki. Już teraz znajdują się tu historyczne, surowe symbole walki i cierpienia (Pomnik Poległych Stoczniowców, Plac Solidarności, Brama nr 2 i industrialne pozostałości dawnej stoczni (słynne gdańskie żurawie). Władze miasta postawiły jednak na wprowadzenie przestrzeni kontrastującej o wyraźnie symbolicznym charakterze. Mowa tu o alei jabłoni, która ma wypełnić Drogę do Wolności – symbolu odradzającego się życia, wynikającego z bliskich człowiekowi ideałów Solidarności. Aleja, poza wymiarem rekreacyjnym, ma również pełnić funkcję naturalnego i optymistycznego przejścia, które poprowadzi nas wprost do bram Europejskiego Centrum Solidarności – miejsca upamiętniającego ponowne narodziny niepodległej Polski.

Obecny czas zdecydowanie sprzyja spacerom na świeżym powietrzu, czemu może towarzyszyć odkrywanie historii Gdańska. Dzięki otwarciu terenów stoczniowych na obszarze Stoczni Cesarskiej odkrywanie to obejmie również najnowsze dzieje miasta, a przy okazji pozwoli spędzić zdecydowanie więcej czasu poza domem, co obecnie ma spore znaczenie po długich tygodniach spędzonych w domach.