Eurowizja coraz bardziej zróżnicowana pod względem muzycznym

Ubiegłoroczny zwycięzca Konkursu Piosenki Eurowizji dla wielu był zaskoczeniem. Według analizy Gracenote firmy Nielsen, dotyczącej nastroju muzycznego, utwór zespołu Maneskin kwalifikuje się jako kawałek „Awanturniczy" – nigdy wcześniej nie było wygranej w tej kategorii. W tym roku, ze względu na niespotykaną dotąd różnorodność, emocji również nie powinno zabraknąć.

Do tej pory, zgodnie z systematyką Gracenote, Konkurs Piosenki Eurowizji wygrywały utwory obejmujące 15 z 25 głównych kategorii nastrojów muzycznych. W ostatnich 15 zwycięskich utworach znajdziemy 12 z podstawowych nastrojów. W tegorocznym konkursie znalazły się utwory reprezentujące 15 z 25 nastrojów - w tym utwory z kategorii nastroju "Sensualny", "Cool" i "Poruszający”, które nigdy jeszcze nie zwyciężyły w tym konkursie.

Narzędzie Sonic Moods firmy Gracenote, to jeden z kluczowych elementów oferty opisania utworów metadanymi, które mają różnorodne zastosowania w zakresie wyszukiwania i odkrywania muzyki. Sonic Mood pozwala uchwycić, w jaki sposób poszczególne elementy muzyczne każdego utworu, takie jak rytm, melodia, harmonia i barwa, łączą się tworząc muzyczną ekspresję – nastrój utworu. Gracenote skorzystał z profesjonalnego wsparcia globalnego zespołu ekspertów w zakresie muzykologii, którzy dostarczyli wiedzę, na podstawie której opatentowane algorytmy uczenia maszynowego uczą się określania nastroju utworów poprzez analizę sygnału audio.

Wyszkolona sztuczna inteligencja przeanalizowała prawie wszystkie dostępne w dystrybucji utwory muzyczne, tworząc dla każdego z nich szczegółowy "profil nastroju", wskazując najbardziej znaczące nastroje i ich względne natężenie. Łącznie zaklasyfikowała ponad 400 klas nastrojów, które zostały pogrupowane również w prostsze zestawy - "Poziom 2" (100 kategorii) i "Poziom 1" (25 kategorii).

Analizie poddano wszystkie zwycięskie utwory Konkursu Piosenki Eurowizji w latach 1956-2021, aby zilustrować, jakie zmiany w wyborze zwycięzców zachodziły na przestrzeni lat. Uwzględniono również badanie nastrojów 40 utworów zgłoszonych do tegorocznego konkursu.

Oto kilka faktów:

• Zwycięskie utwory ostatnich 15 lat - od 2006 do 2021 roku, zawierają 12 różnych nastrojów - wg najwyższego poziomu kwalifikacji Gracenote, przy czym powtarzały się tylko dwa z nich – „Tęskny” i „Energetyzujący”. Jest to uderzający kontrast w porównaniu z pierwszymi 15 latami konkursu, gdzie w zwycięskich piosenkach znajdziemy w sumie jedynie 5 nastrojów z najwyższego poziomu.

• Przed rokiem 1990, zwycięskie piosenki Eurowizji charakteryzowały się bardziej umiarkowanym poziomem energii i pozytywnym przekazem lub "wartościowością". Od lat 90-tych obserwuje się odwrotną tendencję - zwycięskie piosenki są bardziej energetyczne i stosunkowo mroczniejsze.

• Przed rokiem 2000 zwycięskie piosenki rzadko plasowały się na najbardziej "energetycznym" końcu skali nastrojów dźwiękowych. Wcześniej zwyciężyć udało się jedynie dwóm energetycznym utworom - "A-Ba-Ni-Bi" izraelskiego zespołu Izhar Cohen & The Alphabeta z 1978 r. oraz "Rock Me" jugosłowiańskiej grupy Riva z 1989 r.

• W 1998 r. utwór "Diva" wokalistki Dana International zapoczątkował erę zwycięzców, którzy prezentowali bardziej energiczny nastrój.

• W 12 z 23 utworów, które zwyciężyły w latach 1998-2021 przeważał nastrój "Energetyczny", w czterech "Spokojniejszy", a siedem uplasowało się gdzieś pośrodku skali.

• Zwycięzcy wyrażający nastroje, które są jednocześnie spokojne i mroczne, należą do rzadkości. Jedynie utwór "The Voice" Eimear Quinn z 1996 r., o nastroju "Niepokojący / Nie dający nadziei", należy do tej kategorii.

• 3 z 6 piosenek, które w dwóch ostatnich Konkursach Piosenki Eurowizji zajęły miejsca w pierwszej trójce, cechował nastrój z trzeciej kategorii emocji "Poważne, Mroczne, Niepokojące". W tegorocznym konkursie 3 piosenki odzwierciedlają ten nastrój.

Lata 1956 - 1970: Zwyciężały spokojne, pozytywne piosenki

Analiza Gracenote dotycząca pierwszych nagród przyznawanych w ramach Eurowizji pokazuje, że utwory, które wygrywały, były na ogół spokojne, ale o pozytywnym nastroju. Głównym, zwycięskim nastrojem był "Romantyczny" – dominował w aż 6 z pierwszych 11 Konkursach Piosenki Eurowizji. Popularnymi zwycięzcami w tym okresie były również piosenki "Easygoing", czyli lekkie i nieskomplikowane.

Pierwsi zwycięzcy konkursu mieli w zwyczaju odwoływać się do wcześniejszych muzycznych okresów i pod względem nastroju byli podobni do utworów Lili Marlene Marleny Dietrich czy La Vie En Rose Édith Piaf, wydanych w latach 40. ubiegłego wieku.

Lata 1969 - 1984: królował optymistyczny, beztroski (brytyjski) pop

Pierwszymi artystami, którzy wygrali konkurs Eurowizji utworami z kategorii „Optymistyczny" był hiszpański Massiel z utworem "La La La" w 1968 r., oraz brytyjska gwiazda Lulu z utworem "Boom Bang A Bang" i hiszpańska piosenkarka Salomé z utworem "Vivo Cantando", które współdzieliły zwycięstwo w 1969 roku.

W kolejnych 15 konkursach zwyciężyło jeszcze pięć optymistycznych piosenek. Zwycięzcy z lat 1974-1976 oraz Bucks Fizz z 1981 r. należeli do kategorii "Beztroski pop", obejmującej 100 różnych nastrojów muzyki. Nastrój tych piosenek w pewnym sensie nawiązywał do popu lat 60-tych - utwór "I Only Want To Be With You" Dusty Springfield, wydany w 1964 r., według analizy Gracenote bardzo pasuje do tego nastroju.

Lata 1982 - 1993: Dramatyzm i podnoszące na duchu emocje

Przed 1982 r. na Konkursie Piosenki Eurowizji zwyciężyła tylko jedna piosenka, w której dominował nastrój "Dający siłę". W konkursach, które odbyły się między 1982 a 1993 rokiem, było ich aż pięć. Nastrój ten wyraźnie przebijał się także na listach przebojów muzyki pop w latach 80. dzięki utworom, takim jak "The Power of Love" Jennifer Rush z 1984 r.

Przełom połowy lat ’90 i nowy nurt początku stulecia

Między 1994 a 1997 rokiem nastąpiły spore zmiany. Sukces odniosły głównie spokojniejsze utwory. Zwycięzcy z 1994 r., Paul Harrington i Charlie McGettigan, sprawili też, że po raz pierwszy od lat 60. sukces odniósł utwór o "Sentymentalnym" nastroju. Dwa lata później pojawił się pierwszy w historii (i do tej pory jedyny) zwycięzca, który stworzył utwór o nastroju "Melancholijnym". W 1998 r. utwór "Diva" piosenkarki Dana International został pierwszym zwycięzcą konkursu w kategorii “Zapalający”.

W pierwszych 40 edycjach Konkursu Piosenki Eurowizji, zwycięzcy zazwyczaj charakteryzowali się ponadprzeciętnie pozytywnym nastrojem. 32 z 45 zwycięskich utworów charakteryzował dominujący nastrój "Radosny", "Łatwy w odbiorze", "Romantyczny", "Wzmacniający", "Żywy" lub "Podekscytowany". Począwszy od 1996 r. odsetek zwycięskich utworów o tego rodzaju pozytywnych uczuciach zaczął się zmniejszać.

W tym stuleciu nastąpiła drastyczna zmiana, ponieważ ponad połowę spośród 20 zwycięskich utworów w latach 2001-2021 charakteryzował żywiołowy nastrój.

Zeszłoroczny, zwycięski utwór, czyli Zitti E Buoni, dał początek "Awanturniczemu" nastrojowi na podium. Co ciekawe, był to jedyny zgłoszony w 2021 r. utwór o takim muzycznym nastroju. Utwór “Toy”, który wygrał konkurs w 2018 roku miał nastrój “Energetyzujący”, co w historii konkursu zdarzyło się wcześniej dwa razy- w 1978 i 2012 r.

Zwycięskie piosenki o pozytywnym nastroju są obecnie mniej popularne - w ciągu ostatnich 25 lat tylko 40 proc. pierwszych miejsc przypadło tego typu utworom. 

Eurowizja 2022

Wśród 40 piosenek reprezentowanych na tegorocznym Konkursie Piosenki Eurowizji wyróżnić można 15 różnych nastrojów pierwszej kategorii Gracenote, czyli więcej niż na którymkolwiek z ostatnich trzech konkursów. W ponad połowie utworów przeważa nastrój Energetyczny, tylko cztery utwory wyrażają nastrój spokojniejszy.

Wśród piosenek na tegorocznym konkursie we włoskim Turynie nastrój "Tęskny" pojawia się w dziewięciu utworach, a "Energetyzujący" w siedmiu, co sprawia, że są one najpopularniejsze. Pierwszą piątkę zamykają nastrój "Sensualny" (pięć piosenek), "Naglący" (cztery) i "Zapalający" (trzy).

Armenia, Grecja, Azerbejdżan, Macedonia Północna, Polska, Holandia, Australia, Islandia i Wielka Brytania zgłosiły piosenki spełniające definicję nastroju "Zapalający", nawiązując do poprzednich zwycięzców z 2019 (Holandia), 2011 (Azerbejdżan), 2007 (Serbia), 1997 (Wielka Brytania), 1986 (Belgia) i 1971 (Monako).

Austria, Czechy, Francja, Norwegia, Rumunia, Serbia i Hiszpania zgłosiły utwory "Energetyzujące". Już wkrótce zobaczymy, czy powtórzą sukces trzech poprzednich zwycięzców, których utwory były w tym klimacie (Izrael 1978, Szwecja 2012 i ponownie Izrael 2018).

Belgia, Chorwacja, Cypr, Litwa i Portugalia zaprezentują piosenki w nastroju "Sensualnym", który jeszcze nie zwyciężył w Konkursie Piosenki Eurowizji.

Piosenka o nastroju "Naglącym" wygrała dwa razy, w 1990 i 2013 roku. Jeżeli chodzi o tegoroczny konkurs, nastrój ten jest to popularny w reprezentacji krajów nordyckich - Danii, Finlandii i Szwecji, piosenkę o Naglącym nastroju zgłosiła również Malta.

Utwory o "Zapalającym" nastroju w ciągu ostatnich 25 lat wygrywały czterokrotnie – w 1998, 2002, 2003 i 2016. Na Konkursie Piosenki Eurowizji w 2022 roku utwory w tym klimacie będą prezentowały Izrael, Łotwa i Ukraina.

Analizując dokładniej, kategoria emocji „Poważne, Mroczne, Niepokojące” to jedyna z bardziej szczegółowych kategorii trzeciego stopnia, która znalazła się w top pięciu utworach ostatnich trzech Konkursów Piosenki Eurowizji. W 2018 roku z utworami w tym nastroju piąte miejsce zajęły Włochy, Holandia wygrała w 2019 roku, a Rosja zajęła trzecie miejsce, rok temu natomiast utwór reprezentacji Szwajcarii zajął trzecie miejsce.

Tegoroczne utwory z Holandii, Australii i Islandii zostały uznane za utwory utrzymane w nastroju "Tęskny", czyli nastroju z kategorii emocji „Poważne, Mroczne, Natarczywe”.

Różnorodność już od pewnego czasu nadaje smaku całej Eurowizji i jej zwycięzcom – tak jak cały świat muzyki pop staje się coraz bardziej globalny i zróżnicowany niż kiedykolwiek.

 Źródło: nielsen.com