Niedożywienie jednym z wyzwań, z którym mierzą się pacjenci onkologiczni

4 lutego, w Światowy Dzień Walki z Rakiem, cały świat jednoczy się z milionami pacjentów onkologicznych. Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na trudności, z którymi mierzą się oni na co dzień. Według badania Ipsos[1] przeprowadzonego na zlecenie Nutricia – producenta żywności specjalnego przeznaczenia medycznego – 64% europejskich pacjentów cierpiących na nowotwór doświadcza problemów z jedzeniem i odżywianiem w wyniku choroby lub procesu jej leczenia. Tymczasem odpowiednie odżywienie organizmu może korzystnie wpływać na rezultaty stosowanej terapii i rekonwalescencję.

Światowy Dzień Walki z Rakiem ma na celu edukowanie i podnoszenie świadomości ludzi na temat choroby nowotworowej. Jak wynika z badań, w tym również z badania „Rola żywienia w leczeniu raka”1, jednym z problemów, z którym zmagają się pacjenci onkologiczni jest niedożywienie. – Problemy z odżywianiem dotyczą znacznej większości chorych (64%) i wymagają niezwłocznych działań. Wyniki badań pokazują, że oprócz dolegliwości fizycznych, niedożywienie generuje także niepokojące problemy psychiczno-społeczne, np. poczucie smutku, rezygnacja ze spotkań z ludźmi czy z dotychczasowego hobby – wskazuje Artur Ludwiczak, prezes zarządu Nutricia Polska. Jak wynika z badania Ipsos Cancer Study1 przeprowadzonego na zlecenie Nutricia, wskaźnik osób, które uważają, że rola odżywiania w trakcie choroby i w okresie rekonwalescencji jest ważna, prezentuje się optymistycznie – wynosi 83%, a dla Polski 93%1. Jednak tylko 1 na 3 badanych w Europie wie, czym jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (inaczej żywność medyczna). W Polsce jeszcze mniej – 1 na 4 osoby1. – Świadomość w zakresie istotności odżywiania w chorobie okazuje się być wysoka, natomiast nie przekłada się jednoznacznie na codzienne postępowanie. Właśnie dlatego Nutricia niezmiennie podejmuje się inicjatyw mających na celu dbanie o odpowiednie odżywienie pacjentów. Pomóc w tym może żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, natomiast musimy pamiętać, że ostateczna decyzja o wprowadzeniu jej do diety pacjenta należy do lekarza – dodaje Ludwiczak.

Konsekwencje niedożywienia

Kwestia stanu odżywienia pacjentów, w tym chorych onkologicznie, jest poruszana i analizowana od lat. Badania z 2015 r. wykazały, że objawy niedożywienia lub wyniszczenia organizmu występowały u 30-85% pacjentów cierpiących na raka, a w 5-20% przypadków wyniszczenie było bezpośrednią przyczyną zgonu[2]. W 2023 r. 64% przebadanych przez Ipsos Europejczyków, w tym 71% Polaków[3] przyznało, że w trakcie choroby miewa problemy związane z jedzeniem i odżywianiem, co w konsekwencji może skutkować pogorszeniem stanu odżywienia. Może ono przyczynić się m.in. do częstszego występowania powikłań[4], zwiększenia ryzyka wystąpienia zakażeń i odleżyn, obniżenia jakości życia, zmniejszenia tolerancji stosowanej terapii, co może prowadzić do jej wydłużenia lub przerwania, wydłużenia czasu rehabilitacji[5], a także częstotliwości hospitalizacji i dłuższego pobytu w szpitalu[6]. Jednym z objawów niedożywienia jest często utrata masy ciała. Według badania Ipsos, w Europie doświadcza jej 61% pacjentów onkologicznych, z czego więcej niż połowa (57%) traci na wadze ponad 10% masy swojego ciała[7]. W Polsce jest takich osób najwięcej – 75%, przy czym 64% traci więcej niż 10% swojej dotychczasowej masy ciała7.

Z chorobą nowotworową wiąże się wiele trudności, które się na siebie nakładają i wpływają na codzienne życie. Problemy dotyczące zdrowia psychicznego, aktywności fizycznej, udziału w życiu społecznym czy odżywiania, dotykają ciepiących na choroby onkologiczne Polaków częściej niż mieszkańców innych przebadanych krajów Europy7.

Rola odpowiedniego odżywienia organizmu

Najwięcej uczestników badania Ipsos chorowało lub choruje na raka piersi, skóry oraz prostaty7. Jak wynika ze statystyk, rak piersi jest najczęstszy wśród pacjentek onkologicznych zarówno w UE, jak i w Polsce, a rak prostaty wśród Europejczyków oraz Polaków, przy czym w przypadku tych drugich, równie częsty jest rak płuc[8]. Świadomość o znaczeniu żywienia w chorobie i styczność z żywnością medyczną nie są jednak wprost proporcjonalne do dużej liczby chorych. Alarmujący jest fakt, że 19% cierpiących na raka prostaty uważa, że rola żywienia w ich leczeniu nie jest zbyt ważna (najwięcej w porównaniu do chorujących na inne typy nowotworów) oraz że 15% chorujących na raka skóry sądzi, że nie jest ona ważna w ogóle (najwięcej w porównaniu do chorujących na inne typy nowotworów)7.

Jak pokazują badania, odpowiednie odżywienie organizmu pozytywnie wpływa na proces leczenia nowotworu i rekonwalescencji7. Szansą na podniesienie jakości żywienia pacjentów niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego oferowana przez Nutricię, w tym żywność do podaży doustnej oraz dojelitowej. Firma zapewnia pacjentom również sprzęt do podaży żywienia dojelitowego oraz usługę żywienia dojelitowego w warunkach domowych, a także prowadzi liczne działania edukacyjne w tym zakresie. – Chcemy wykorzystywać swoją pozycję lidera wśród producentów żywności medycznej w Polsce do ciągłego edukowania pacjentów, ich opiekunów i całego społeczeństwa o tym, jak ważną rolę odgrywa żywienie w trakcie leczenia. Robimy to m.in. poprzez kampanie edukacyjne, jak np. „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą” realizowaną przez Fundację Nutricia. Chcemy też jak najlepiej odpowiadać na potrzeby pacjentów, dlatego stale monitorujemy sytuację osób chorych, np. przeprowadzając badania, aby jak najlepiej poznać ich potrzeby – podkreśla Artur Ludwiczak. Zważywszy na fakt, że w Polsce najczęstszym źródłem pozyskiwania informacji o żywieniu, a także o żywności medycznej są samodzielne poszukiwania (odpowiednio 49% i 41%[9]), działania edukacyjne i informacyjne na ten temat są cały czas potrzebne. W badaniu Ipsos Cancer Studies znaczna większość pacjentów, którym lekarz zalecił spożywanie produktów do żywienia medycznego deklaruje, że odczuwa ich pozytywne działanie, takie jak: wsparcie podczas leczenia – 85%, odzyskanie energii – 83%, zmniejszenie obaw dotyczących jedzenia– 77% (wśród ankietowanych Polaków wartości we wszystkich tych trzech kategoriach przekraczają 90%)9. Mimo to, po żywność medyczną sięga zaledwie 32% respondentów z Polski9.

Produkty do żywienia dojelitowego z Polski

Dzięki wartej 230 mln zł inwestycji, znane dotąd z produktów dla niemowląt i małych dzieci zakłady produkcyjne Nutricia w Opolu, rozpoczną działalność w zupełnie nowym obszarze produktów do żywienia dojelitowego, które były dotychczas importowane. Tym samym firma rozszerzy swoją rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego kraju oraz polskich pacjentów. Będzie także jedyną firmą na rynku żywienia dojelitowego, której produkty powstają lokalnie w Polsce. Są one przeznaczone dla pacjentów, którzy nie są w stanie przyjmować pokarmów drogą doustną, przez co nie są w stanie pokryć zapotrzebowania swojego organizmu na składniki odżywcze. Korzystają z nich m.in. pacjenci onkologiczni z nowotworami zlokalizowanymi w obrębie głowy i szyi lub górnego odcinka przewodu pokarmowego.

[1] Badanie “Nutrition in cancer care” zostało przeprowadzone w okresie 21.07-28.08.2023 na próbie 700 respondentów, chorych na raka obecnie (n=270) lub w przeszłości (n=430, ostatnie leczenie zastosowane 5 lat temu) za pomocą kwestionariusza online. Pacjenci pochodzą z 7 krajów (100/kraj) tj. Francja, Hiszpania, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Holandia oraz Polska.

[2] Kłęk S, Jankowski M, Kruszewski WJ, Fijuth J, Kapała A, Kabata P, Wysocki P, Krzakowski M, Rutkowski P. Standardy leczenia żywieniowego w onkologii. Onkol Prak Klin 2015; 11(4):173-190.

[3] Badanie “Nutrition in cancer care” przeprowadzone przez Ipsos Cancer Study na zlecenie Nutricia, sierpień 2023 r.

[4] Fukuda Y., l. Prevalence of malnutrition among gastric cancer patients undergoing gastrectomy and optimal preoperative nutritional support for preventing surgical site infections. Ann Surg Oncol 2015; 22(3):778-785.

[5] Martin L. et al. Diagnostic criteria for the classification of cancer-associated weight loss. J Clin Oncol. 2015;1;33(1):90-9

[6] Planas M. et al. Prevalence of hospital malnutrition in cancer patients: a sub-analysis of the PREDyCES study. Support Care Cancer 2016; 24(1):429–435.

[7] Badanie “Nutrition in cancer care” przeprowadzone przez Ipsos Cancer Study na zlecenie Nutricia, sierpień 2023 r.

[8]OECD (2023), Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023, EU Country Cancer Profiles, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/aab579a7-pl.

[9] Badanie “Nutrition in cancer care” przeprowadzone przez Ipsos Cancer Study na zlecenie Nutricia, sierpień 2023 r.