Dlaczego wierzymy w fake newsy i pseudoteorie?

Wiele osób wciąż wierzy, że ziemia jest płaska, a globalne ocieplenie to mit. Wierzymy, że picie alkoholu zwalcza covid, a część naszego społeczeństwa wciąż głosi teorię, że cała epidemia, to tylko mistyfikacja i w szpitalach leżą statyści. Fałszywe informacje z sieci potrafią paraliżować ogromne grupy ludzi lub wpływać na wyniki wyborów.

W dodatku aż 50 proc. Polaków czyta horoskopy, a 15 proc. korzysta lub korzystało z usług wróżki lub jasnowidza (dane CBOS z 2018 roku). Pocieramy monety, gdy automat nie chce ich przyjąć, boimy się nieszczęśliwych piątków i unikamy czarnych kotów na drodze. Szacuje się, że rocznie Polacy wydają na wróżby około 2 mld złotych.

Dlaczego wierzymy w to, co nie ma sensu? Jak to się dzieje, że pseudonaukowe teorie zyskują tak wielu zwolenników? Dlaczego nie ufamy naukowcom?

Zewsząd zalewani jesteśmy masą różnych faktów i tez. A gdy są one często powtarzane, zaczynamy uważać je za wiarygodne. Tymczasem fake news może stworzyć każdy. A przy odrobinie wiedzy na temat rozprzestrzeniania się tego typu wiadomości, może łatwo manipulować nami, by osiągnąć jakąś korzyść lub zysk.

Dziś dzieci i młodzież mają ogromne problemy z krytyczną analizą informacji, które dostępne są w Internecie. Oliwy do ognia dolewają Google i Facebook, które dostosowują wyniki wyszukiwania oraz wyświetlane reklamy do tematyki, którą się interesujemy. W ten sposób jesteśmy zamknięci w bańce informacyjnej – zawężonej do naszych własnych poglądów – i ugruntowujemy się w swoich przekonaniach.

Czy jest na to rada?

O tym, co możemy zrobić, by lepiej weryfikować informacje i lepiej rozumieć otaczający nas świat, a także o tym, jak tę wiedzę w przystępny sposób przekazywać dzieciom, rozmawiają:

• Wiktor Niedzicki – fizyk, dziennikarz radiowy i telewizyjny, autor programu „Laboratorium”,
• dr inż. Paweł Janowski – z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie,
• inż. Michał Kud – z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Mamy dostęp do nowoczesnych narzędzi, dzięki którym możemy pokonać te problemy – mówią naukowcy – tylko ich nie wykorzystujemy.

Posłuchaj też na Spotify:
https://open.spotify.com/episode/44k9OHHQXSBUnvcLXr6mzg?si=IzJUSozUQw-80BTQsSY8cg&nd=1

Lub obejrzyj wideo z dyskusją ekspertów:
https://www.youtube.com/watch?v=SjUR2dx278A&t=1529s

Projekt Edukontra został sfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu "Dialog".