Portret Polek AD 2024 – Fundacja British Council publikuje raport

Fundacja British Council przeprowadziła badania i analizy zakrojone na szeroką skalę, by przyjrzeć się jak zmiany socjoekonomiczne i polityczne ostatnich lat wpływają na postawy kobiet i dziewcząt na całym świecie i publikuje raport: “Next Generation. What We Know: Women and Girls”. W światowym badaniu Europę reprezentuje Polska.  

Polska to 38 mln kraj, w którym kobiety stanowią 52 %, a te w wieku 15 – 35 lat aż 25 % – to właśnie grupa, której w swoim najnowszym raporcie przygląda się Fundacja British Council. Raport „Next Generation. What We Know: Women and Girls” prezentuje pogłębione badania oparte na metodach mieszanych. Połączono spostrzeżenia i wyniki badań z siedmiu raportów Next Generation i zebranych danych na poziomach krajowych w latach 2018-2023 oraz nowych danych z wywiadów jakościowych z 2023 roku. Możemy być zatem pewni, że w raporcie znajdziemy informacje o znaczącej grupie osób, która ma dzisiaj wpływ na nasze społeczeństwo i będzie je kształtowała w przyszłości.  

Z raportu Fundacji British Council możemy dowiedzieć się, co wpływa na postawy młodych Polek i w jaki sposób one same rozumieją swój wpływ na decyzje podejmowane w państwie. Raport “Next Generation. What We Know: Women and Girls” skupia się na trzech obszarach:  

• edukacja i umiejętności,  

• zakończenie przemocy wobec kobiet i dziewcząt,  

• wzmocnienie pozycji społeczno-ekonomicznej i politycznej kobiet i dziewcząt. 

Pełny raport dostępny jest na stronie: Next Generation: What we know on women and girls brief | British Council  

Edukacja i umiejętności 

Role społeczne i światopogląd: Na poziomie ogólnym w swoich wypowiedziach osoby biorące udział w wywiadach zauważają, że kobiety nadal są kojarzone z pełnieniem tradycyjnych ról opiekunek. Taki stereotyp wpływa na to, jakie przedmioty dziewczęta chętniej wybierają w szkole, a ostatecznie na zawody, które wykonują młode kobiety. Dominującymi zawodami, które rozumiane są jako typowo kobiece, są nauczanie i pielęgniarstwo. Systemowe kształtowanie postaw znaleźć można już podręcznikach dla szkół podstawowych, w których często zobaczymy wizerunek matki i córki gotujących w kuchni, podczas gdy ojcowie zabierają synów na przejażdżki rowerowe; kobiety są przedstawiane jako pielęgniarki, a mężczyźni jako lekarze, ale nie na odwrót. 

Osoby badane zauważają konsekwencje wynikające z braku edukacji seksualnej w szkołach i odczuwają potrzebę szeroko zakrojonej dyskusji na ten temat. Jak pokazują rezultaty pogłębionych rozmów, to organizacje międzynarodowe i podmioty społeczeństwa obywatelskiego uzupełniają kluczowe luki w wiedzy, które są często pomijane w środowisku edukacyjnym – to właśnie od takich organizacji młodzi mają wiedzę na temat praw dotyczących równości płci, zdrowia reprodukcyjnego i edukacji seksualnej.  

Edukacja zawodowa: Niemal wszyscy młodzi Polacy mogą się pochwalić edukacją na poziomie przynajmniej średnim - ze wskaźnikiem 0.997 możemy założyć, że jedynie sytuacje losowe są powodem przerwania nauki, przed uzyskaniem dyplomu szkoły średniej. Wyraźnie widoczny jest powrót do edukacji zawodowej – młodzi ludzie ponownie zauważają, że wyszkolenie zawodowe jest realną alternatywą dla edukacji akademickiej i tradycyjnych uczelni. Rozumieją, że program nauczania zawodowego jest lepiej dostosowany do potrzeb rynku pracy. To zjawisko znajduje potwierdzenie również w innych źródłach, jak podaje MEiN, opierając się na najnowszych danych Eurostatu: „Liczba uczniów w polskim kształceniu zawodowym już niemal zrównała się z liczbą studentów. (…) Odsetek uczniów kształcenia zawodowego w Polsce jest wyższy niż średnia unijna. (…) Polski wynik już jest lepszy niż we Francji czy Hiszpanii, a obecnie depczemy po piętach Niemcom.” 1 

Zakończenie przemocy wobec kobiet i dziewcząt 

Prawa kobiet: Jednym z czynników, które zwróciły uwagę badaczy właśnie na Polskę, były zachodzące w ostatnich latach zmiany dotyczące praw kobiet i zaostrzenia regulacji dotyczących dostępu do aborcji. Jak zauważono, walka z przemocą wobec kobiet i dziewcząt jest uwikłana w programy polityczne. Ograniczone zostało finansowanie organizacji zajmujących się prawami człowieka i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zajmujących się kwestiami przemocy i praw kobiet. Wprowadzono przepisy zaostrzające prawo aborcyjne, opisane przez badanych jako ,,instytucjonalizacja przemocy wobec kobiet i dziewcząt". 

Postawy wobec przemocy: W tym obszarze czeka nas wiele pracy. Społeczne napiętnowanie, obwinianie ofiar i normalizacja przemocy zniechęcają do szukania pomocy i zgłaszania aktów przemocy. To wciąż temat tabu. Badane przypisywały to głęboko zakorzenionej patriarchalnej mentalności, stygmatyzacji związanej z raportowaniem i silnym tradycjom kulturowym. Polki obawiają się eskalacji przemocy i nie są pewne, czy system prawny udzieli im wsparcia. Wszechobecny strach przed ośmieszeniem i obwinianiem sprawia, że osoby doświadczające przemocy rzadziej ją zgłaszają, podczas gdy brak odpowiednich sieci wsparcia w całym procesie zgłaszania zwiększa te wyzwania. 

Wzmocnienie dzięki technologii: Nie powinno więc dziwić, że społeczeństwo, a kobiety w szczególności postanowiły wziąć sprawy w swoje ręce. To właśnie czynniki i narzędzia, które są nam bliższe, do których mamy dostęp, odegrały istotną rolę w walce o prawa kobiet w ostatnich latach. Nowe technologie są siłą transformacyjną w każdym aspekcie naszego życia, nie inaczej jest w przypadku kształtowania postaw społecznych i zapewnianiu możliwości wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt. Wszędzie tam, gdzie mamy dostęp do internetu, cyfryzacja stworzyła różnorodne możliwości, od rozpowszechniania wiedzy, nawiązywania kontaktów z innymi, umożliwiając kobietom i dziewczętom radzenie sobie z przemocą w innowacyjny sposób. W Polsce platformy cyfrowe są postrzegane jako bezpieczne przestrzenie dla kobiet i dziewczątdo rozpowszechniania informacji, szukania porad, kształcenia się i bycia bardziej asertywnymi. To w internecie szukamy wzorców, informacji, możemy zderzyć światopogląd czy sprawdzić opinie innych, nauczyć się nowych rzeczy, czy nawet wypowiadać i bronić własne zdanie. Z drugiej strony pojawiają się również obawy dotyczące przemocy ze względu na płeć wspieranej przez technologię, co tylko pokazuje jak istotna jest edukacja cyfrowa. 

Wsparcie w sieci społecznej: Jak już zostało zauważone w części dotyczącej edukacji, w Polsce to właśnie organizacje pozarządowe i fundacje odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu bezpiecznego środowiska i rozpowszechnianiu niezbędnej wiedzy na temat przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Poprzez swoje działania reprezentują one przestrzenie bezpieczeństwa, rozwoju i wsparcia oraz mogą w znacznym stopniu przygotować kobiety i dziewczęta do radzenia sobie z przemocą. Osoby badane zauważają i doceniają wiele organizacji społeczeństwa obywatelskiego, takich jak Grupa Ponton i Fundacja SEXEDPL. 

Nie do przecenienia się jednak relacje z rodziną i przyjaciółmi, badane zgodnie zauważają, że odgrywają one ważną rolę w walce z przemocą wobec kobiet i dziewcząt. Ich wpływ i wsparcie mają moc kształtowania zrozumienia i potencjalnego doświadczenia przemocy przez kobiety i dziewczęta, a także mogą edukować mężczyzn i chłopców w kluczowych kwestiach zgody, granic i szacunku. Mówiąc wprost: to, czego dziecko, niezależnie czy dziewczynka, czy chłopiec nauczy się w domu, jakie wzorce będzie obserwować, w taki sposób będzie postępować i reagować w późniejszym życiu. Co więcej, w badaniach przeprowadzonych w Polsce osoby badane podkreślały znaczenie przyjaciół i systemów wsparcia. Kontakty te zapewniają dodatkową warstwę wpływu i wsparcia dla kobiet i dziewcząt oraz mogą potencjalnie wzmacniać przesłania dotyczące równości płci i wspierać kulturę, w której przemoc nie jest tolerowana. 

Wzmocnienie pozycji społeczno-ekonomicznej i politycznej 

Polki na rynku pracy: Z raportu Fundacji British Council jasno wynika wniosek, który jest jednym z głównych również w innych badaniach – na wzmocnienie sytuacji społeczno-ekonomicznej Polek i umożliwienie im zajęcia stabilnego miejsca na rynku pracy wpływ ma polityka dotycząca opieki nad małymi dziećmi, czyli urlopy macierzyńskie, powrót do pracy i dostęp do opieki systemowej (żłobków i przedszkoli). Polki mówią wprost, że organizacje niechętnie zatrudniają kobiety z małymi dziećmi, opieka nad dziećmi jest często droga lub niedostępna, zwłaszcza na obszarach wiejskich, a pogodzenie pracy z opieką nad dziećmi stanowi wyzwanie dla pracujących kobiet. To skłania wiele z nich do pozostania w domu i wychowywania dzieci.  

Aktywność polityczna: Wybory z października 2023 roku i rekordowa frekwencja pokazały Polakom, jak ważne jest zaangażowanie polityczne, że każdy głos ma znaczenie. Taki wniosek widoczny jest też w raporcie, co więcej zauważyć można, że to kobiety są bardziej zaangażowane, a widać to jasno w liczbach. W badanej grupie wiekowej to właśnie kobiety częściej głosowały, aż 83% wybrało się do urn (80% mężczyzn), a także częściej widzą cel i sprawczość, gdy podpisują petycje (41% kobiet / 35% mężczyzn).  

Młodzi ludzie czują, że mają moc sprawczą i opowiadają się za lepszą edukacją polityczną i większą dostępnością informacji politycznych, podkreślając potrzebę bardziej poinformowanej i zaangażowanej młodzieży. 

O raporcie: 

„Next Generation” to globalny program badawczy, który analizuje warunki wspierające młodych ludzi w osiągnięciu swojego potencjału jako spełnionych, produktywnych i aktywnych obywateli i obywatelek. Badanie „Next Generation” bada poglądy młodych ludzi na temat edukacji, zatrudnienia i stylu życia. Odkrywa także ich nadzieje związane z krajem, stopień ich zaangażowania międzynarodowego i poglądy na świat, a także wartości, które wpływają na ich życie. Celem badania jest zaprezentowanie i sprawienie, że głos młodych ludzi zostanie usłyszany, a ich interesy właściwie reprezentowane w decyzjach politycznych, które będą miały trwałe konsekwencje dla ich życia.  

Raport „Next Generation What We Know: Women and Girls” koncentruje się na postrzeganiu i postawach młodych kobiet. Jego celem jest określenie, jakie bariery ograniczają wzmocnienie pozycji kobiet i prezentuje rekomendacje działań, które możemy podjąć, aby to zmienić.  

W raporcie „Next Generation What We Know: Women and Girls” zastosowano podejście oparte na metodach mieszanych. Połączono spostrzeżenia i wyniki badań z siedmiu raportów Next Generation i zebranych danych na poziomach krajowych w latach 2018-2023 oraz nowych danych z wywiadów jakościowych z 2023 roku.  

Przeprowadzono pięćdziesiąt osiem częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z kluczowymi informatorami i informatorkami (KII) i 31 wywiadów pogłębionych (IDI) w językach ojczystych i w języku angielskim w siedmiu krajach reprezentowanych w raporcie, w tym w Polsce. Interesariuszami i interesariuszkami projektu w poszczególnych krajach byli urzędnicy  i urzędniczki rządowe, partnerskie agencje wdrażające i społeczeństwo obywatelskie (naukowcy, naukowczynie, liderzy, liderki, aktywiści, aktywistki, osoby wpływowe i organizacje działające na rzecz praw człowieka). Uczestnicy i uczestniczki IDI zostali wybrani wśród beneficjentów i partnerów British Council, a także z sieci zespołów badawczych w każdym kraju. Odzwierciedlali oni mieszankę młodych ludzi w wieku 18–24 i 25–35 lat. Dane z wywiadów zostały zanonimizowane i zakodowane w siatce analizy jakościowej z wykorzystaniem poziomów społeczno-ekologicznych.  

Spostrzeżenia międzykrajowe wywodzące się ze zbiorów danych globalnych lub zbiorów danych nowej generacji skupiają się na pytaniach, które umożliwiły porównania w co najmniej czterech z siedmiu krajów. Dane Next Generation zdezagregowano według wieku (15–24, 25–35), płci (kobiety i mężczyźni) oraz położenia geograficznego (miasto i wieś).  

Pełny raport: Next Generation: What we know on women and girls brief | British Council 

O British Council 

British Council jest organizacją reprezentującą Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w zakresie współpracy kulturalnej i edukacyjnej. Budujemy połączenia, zrozumienie i zaufanie między osobami mieszkającymi w Wielkiej Brytanii i krajach na całym świecie. Działamy w dziedzinach sztuki, kultury, edukacji i nauczania języka angielskiego.  

Pracujemy z ludźmi w ponad 200 krajach i terytoriach, a stacjonarnie znajdujemy się w ponad 100 krajach. W latach 2021-2022 dotarliśmy do 650 milionów ludzi.  

https://www.britishcouncil.pl/