Święta w duchu zero waste – jak zrobić to prosto, a dobrze?

Święta Bożego Narodzenia to magiczny zimowy czas, który nieodłącznie kojarzy się ze spotkaniami w gronie najbliższych. Jednak zanim zasiądziemy do świątecznego stołu, czekają nas przygotowania, wśród których ważne miejsce zajmuje m.in. gotowanie i pieczenie tradycyjnych potraw. Jak planować, szykować i gotować, by potem nie marnować? Co zrobić, by przygotować Święta w duchu zero waste?

Jak wynika z badania[1] zrealizowanego na zlecenie Whirlpool Corporation, postawy Polaków są bardzo zróżnicowane, jeśli chodzi o zaangażowanie w kwestie związane z ochroną naszej planety. Co dziesiąta osoba ignoruje problemy związane ze środowiskiem naturalnym, 1/3 społeczeństwa je dostrzega, ale jest wobec nich obojętna i bardziej ceni sobie swoje przyzwyczajenia oraz wygodę. Natomiast zaniepokojenie, zaangażowanie i gotowość do zmian nawyków deklaruje aż 56% badanych.

Polacy najchętniej podejmują te działania na rzecz środowiska, które nie wymagają od nich dużego zaangażowania. Wśród najczęściej wskazywanych znajduje się np. unikanie plastikowych opakowań czy stosowanie bezpiecznych preparatów czyszczących. Również przy świątecznych przygotowaniach można do swojego domu wprowadzić wiele prostych rozwiązań, które sprawią, że żywność nie będzie się marnować, a nasza postawa będzie bardziej ekologiczna.

Po pierwsze: rozsądne zakupy

W grudniu na sklepowych półkach można znaleźć tony świątecznych produktów. Wszystko kusi kolorami, dlatego co roku wpadamy w przedświąteczny szał kupowania. Warto jednak na chwilę się zatrzymać, wziąć głęboki oddech i odpowiedzieć sobie na pytanie: „czy ja na pewno tego potrzebuję”? Można zorganizować udane Święta bez kompulsywnych zakupów i koszyka pełnego niepraktycznych rzeczy. Rozwiązanie jest bardzo proste: należy wcześniej przygotować listę zakupów, policzyć, ile i jakie produkty będą potrzebne na daną liczbę gości oraz potem: sumiennie się tych zapisków trzymać.

Zamiast pakować kupowane produkty w jednorazowe torebki foliowe, można skorzystać z już posiadanych opakowań. Dobrze sprawdzą się opakowania wielorazowe czy słoiki na towary (np. groch, kasze, ryby). To również przyczynia się do zmniejszenia zużycia plastiku i ogranicza tym samym ilość odpadów. Do ochrony środowiska w znacznym stopniu przyczynia się odpowiednia segregacja. To, w jaki sposób ją przeprowadzimy, jest niezwykle ważne. Dokonując przedświątecznych zakupów, warto również zwrócić uwagę na opakowania produktów. Jeżeli to możliwe warto sięgać po asortyment dostępny w opakowaniach biodegradowalnych lub pochodzących z recyklingu.

Po drugie: niemarnowanie żywności

Jeśli po okresie spotkań z najbliższymi w kuchni nadal będzie nadmiar jedzenia, warto zastanowić się, jak zarządzić nadwyżką. Jeśli mamy możliwość obdarowania kogoś świątecznymi przysmakami – warto to zrobić. Nie każdy spędza Boże Narodzenie przy suto zastawianym stole. Są też ci, którzy na Święta wyjeżdżają i wracają do domu i pustej lodówki – może to sąsiedzi, może przyjaciele? Warto się zorientować!

Jeśli jednak w naszym otoczeniu nie ma nikogo takiego, w wielu miastach można skorzystać z tzw. lodówek społecznych – te stoją w dostępnych miejscach i mają służyć osobom potrzebującym. Pamiętajmy, żeby podrzucać do tych miejsc tylko jedzenie, które jeszcze nada się do spożycia – radzi Zygmunt Łopalewski z Whirlpool Corporation firmy, która jest fundatorem kilkunastu lodówek społecznych w Łodzi, Wrocławiu czy Radomsku. Idea niemarnowania żywności jest dla Whirlpool Corporation niezwykle ważna. Od wielu lat zachęcamy, by zaangażować się w tę formę przekazywania zbędnego pożywienia. Nawet gdy zrobimy zbyt duże zakupy albo przecenimy możliwości konsumpcyjne naszych bliskich, to można tę żywność w prosty sposób przekazać. Zawsze wtedy mamy lepsze samopoczucie, że nie wyrzuciliśmy kilku złotych, a zamiast tego pomogliśmy potrzebującym – dodaje.

Pamiętamy też, że część dań można mrozić, część przerobić na inne – nie bójmy się eksperymentować.

Świąteczny dekalog zero waste:

1. Mądrze zaplanuj menu, z uwzględnieniem liczby gości
2. Stawiaj na potrawy, które domownicy i goście lubią
3. Nie gotuj dań, które – choć należą do wigilijnej klasyki – nie mają zwolenników wśród Twoich bliskich
4. Nie zadręczaj się wigilijnym menu – jeśli nie lubicie typowych świątecznych dań, to sięgnij po przepisy, którymi będziesz świętować po swojemu
5. Poproś rodzinę, by na świąteczną wizytę zabrała pojemniki wielokrotnego użytku na jedzenie na wynos
6. Nawet jeśli wszyscy domownicy są zmęczeni po spotkaniu świątecznym pamiętaj, by ktoś odstawił jedzenie do lodówki, spiżarni lub na balkon – odpowiednie przechowywanie pomoże utrzymać świeżość na dłużej
7. Zastanów się, które dania możesz zamrozić, by się nie zmarnowały
8. Przygotuj dania do lodówki społecznej
9. Popuść wodze wyobraźni – przetwarzaj jedne potrawy w inne – np. pozostały makaron do zupy może stać się podstawą do pysznej i sycącej zapiekanki
10. Nie przesadzaj z ilością – czy pamiętasz jakąkolwiek imprezę rodzinną, na której zabrakło jedzenia?

[1] Na podstawie badania zrealizowanego na zlecenie Whirlpool Corporation przez Zymetrię „Postawy i zachowania użytkowników dużego AGD – droga do sustainability poprzez serwis i innowacje”, wykonanego techniką CAWI w kwietniu 2023 r.