Trzy dekady działania na rzecz nauki polskiej

Trzy dekady działania na rzecz nauki polskiej

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, która jest największym, pozabudżetowym źródłem finansowania nauki w Polsce, działa już od ponad 30 lat. Przez ten czas Fundacja przeznaczyła na wspieranie nauki w Polsce ponad 1,7 mld zł, a liczba przyznanych stypendiów, subsydiów i nagród przekroczyła 12,5 tysiąca.

Wsparcie Fundacji pomaga polskim uczonym dokonywać spektakularnych odkryć, rozwijać swoje talenty, konkurować w międzynarodowym środowisku naukowym i sięgać po zagraniczne granty czy nagrody oraz tworzyć w Polsce nowoczesne warunki pracy badawczej, porównywalne z zapewnianymi przez najlepsze światowe ośrodki.

Środowisko naukowe w Polsce dzięki działalności FNP otrzymało już ponad 12 600 stypendiów, subsydiów i nagród, które trafiły do naukowców ze wszystkich dziedzin, na wszystkich etapach kariery naukowej. Fundacja wsparła również utworzenie ponad 560 nowych zespołów badawczych, a w ostatnich latach przyczyniła się do powstania 14 ośrodków (centrów doskonałości naukowej) w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze, realizowanego ze środków pochodzących z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Wszystkie środki były przekazywane w drodze konkursu.

Do flagowych inicjatyw Fundacji, realizowanych od początku jej działalności, należą Nagrody FNP uznawane za najważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce oraz stypendia START dla najzdolniejszych, młodych naukowców, którzy mogą poszczycić się wybitnymi osiągnięciami badawczymi. Środki na stypendia w ramach programu START pochodzą zarówno z budżetu Fundacji, jak i z wpłat 1% podatku dochodowego oraz pieniędzy przekazywanych przez prywatnych darczyńców i firmy. Od kilku lat pogram START wspiera też NBP (w ramach programu edukacji ekonomicznej) oraz Fundacja PZU.

„Od trzydziestu lat kierujemy nasze programy do najlepszych, niezależnie od ich narodowości, byleby swoje pasje badawcze realizowali w Polsce. Dlatego hasło Fundacji - wspierać najlepszych, aby stali się jeszcze lepszymi - trafnie oddaje misję Fundacji i wciąż jest aktualne” – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes FNP.

Wybrane efekty wsparcia udzielonego przez Fundację zaprezentowane zostały w unikatowej publikacji „Sięgając po niezbadane. Osiągnięcia naukowe współfinansowane przez FNP”. Prezentuje ona 30 wyjątkowych osiągnięć badawczych dokonanych przez polskich uczonych – laureatów FNP - które przyczyniły się do rozwoju uprawianych przez nich dziedzin nauki i odbiły się szerokim echem w nauce światowej. Książkę w wersji elektronicznej można znaleźć na stronie Fundacji: www.fnp.org.pl

Okazją do przypomnienia dokonań i roli Fundacji dla rozwoju nauki w Polsce było jubileuszowe garden party, które odbyło się 21 maja br. w siedzibie Fundacji. Podczas tej uroczystości wręczono Wyróżnienia im. prof. Macieja W. Grabskiego (twórcy i wieloletniego prezesa FNP) za działania na rzecz społecznego rozumienia nauki. Wyróżnienia odebrali:

Magdalena Bajer – dziennikarka naukowa, publicystka. Od kilku dekad zajmuje się przybliżaniem miejsca nauki w społeczeństwie i wyjaśnianiem społecznej roli uczonych, w tym zagadnień dotyczących kondycji nauki, specyfiki pracy naukowej, osiągnięć badawczych, problemów środowiska akademickiego czy losów inteligencji w Polsce.

Prof. Andrzej Białas – fizyk, profesor nauk matematyczno-fizycznych. Prowadzony przez prof. Białasa od 2008 roku tygodnik „PAUza Akademicka” jest forum dyskusji środowiska akademickiego na temat nauki i jej roli w społeczeństwie.

Prof. Szymon Malinowski – fizyk atmosfery, od wielu lat propaguje wiedzę naukową na temat zmian klimatu. Jest współzałożycielem portalu nauka o klimacie, którego autorzy we współpracy z najwybitniejszymi polskimi badaczami klimatu starają się przekazać czytelnikom podstawową wiedzę o klimacie i globalnym ociepleniu.

Podczas uroczystości wręczono także Honorowe Odznaczenie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jest ono przyznawane od 2007 r. osobom, które w szczególny sposób przyczyniły się do powstania Fundacji i jej rozwoju lub podjęły znaczące działania, wpływając na budowę dobrego imienia lub wizerunku Fundacji. Do grona szesnastu laureatów odznaczenia dołączyły:

Helene Zaleski i Jadwiga Czartoryska z Fundacji im. Zygmunta Zaleskiego. Dzięki ich staraniom możliwe było zawarcie w 2021 r. porozumienia o współpracy, w ramach której obie instytucje będą współfinansować Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej-Curie i Pierre’a Curie, przyznawaną przez FNP i Francuską Akademię Nauk. Środki przekazane przez Fundację Zaleskiego pozwolą na sfinansowanie nagród dla francuskich laureatów kolejnych trzech konkursów (w 2022, 2024 i 2026 r.)

Krystyna Frąk – b. pracowniczka Fundacji, z którą związana była przez 27 lat, prowadząc w tym czasie jej dwa kluczowe programy: stypendia na zagraniczne staże podoktorskie KOLUMB (ich realizację FNP zakończyła w 2012 r.) oraz przez ostatnie lata – stypendia dla młodych uczonych START. Swoją postawą i codzienną pracą budowała dobre imię Fundacji, przyczyniała się do promowania idei Fundacji wśród społeczności naukowej i pracowników FNP, a także w aktywny sposób wspierała tworzenie i integrację środowiska laureatów Fundacji.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej 1991-2021

Od 30 lat wspieramy najlepszą naukę

1. Ponad 1,7 mld zł przekazanych na wspieranie nauki ze środków własnych FNP i funduszy strukturalnych UE, w tym:

• 527,6 mln zł ze środków własnych FNP,
• 421 mln zł z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG),
• 35 mln zł z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (POKL),
• 726, 5 mln zł z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR).

2. 86 programów wsparcia (w tym 19 programów realizowanych obecnie).

3. Ponad 12 600 stypendiów, subsydiów i nagród przyznanych naukowcom ze wszystkich dziedzin, na wszystkich etapach kariery naukowej.

4. 110 Nagród FNP, uznawanych za najważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce.

5. Ponad 3900 stypendiów na łączną kwotę 90,5 mln zł przyznanych w programie START – największym i najdłużej trwającym polskim programie stypendialnym dla najmłodszych  naukowców.

6. 14 jednostek/centrów doskonałości naukowej utworzonych przez wybitnych naukowców w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB).

7. Ponad 560 nowych zespołów badawczych realizujących projekty, w których uczestniczyło i uczestniczy łącznie ponad 4,5 tysiąca stypendystów i pracowników B+R.

8. Ponad 15 mln zł przekazanych na rzecz walki z koronawirusem/Covid-19.

9. Ponad 142,2 mln zł przekazane w ramach wspierania transferu technologii do praktyki gospodarczej.

10. Ponad 3700 beneficjentów programów wspierających mobilność naukowców i wymianę międzynarodową.

11. Prawie 225 mln zł przeznaczonych na rozwój warsztatów pracy naukowej oraz poprawę infrastruktury i bazy technicznej placówek badawczych w całej Polsce.

12. Ponad 230 książek wydanych w serii Monografie FNP.

13. Ponad 6800 polskich i zagranicznych recenzentów oceniających wnioski w konkursach Fundacji (oraz 1030 ekspertów zarejestrowanych w bazie ekspertów PO IR).

14. 2,5 mln zł zebranych w ramach aktywnych działań fundraisingowych (prowadzonych od 2018 r.).

***

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej istnieje od 1991 r. i jest niezależną, samofinansującą się instytucją pozarządową typu non-profit, która realizuje misję wspierania nauki. Jest największym w Polsce pozabudżetowym źródłem finansowania nauki. Do statutowych celów FNP należą: wspieranie wybitnych naukowców i zespołów badawczych i działanie na rzecz transferu osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej. Fundacja realizuje je poprzez przyznawanie indywidualnych nagród i stypendiów dla naukowców, przyznawanie subwencji na wdrażanie osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej, inne formy wspierania ważnych przedsięwzięć służących nauce (jak np.: programy wydawnicze, konferencje). Fundacja angażuje się także we wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej oraz zwiększanie samodzielności naukowej młodego pokolenia uczonych.

***

Podpisy do fotografii:

1. Prof. Szymon Malinowski (w środku), laureat Wyróżnienia im. prof. Macieja W. Grabskiego. Wręczający (od lewej): marszałek Małgorzata Kidawa-Błońska, prof. Maciej Żylicz (fot. Paweł Kula / Archiwum FNP)

2. Zarząd FNP kroi tort jubileuszowy (fot. Paweł Kula / Archiwum FNP)