Wejść w buty młodzieży

Jak centrum młodzieżowe „Niebieskie Trampki” tworzy bezpieczną przestrzeń dla młodzieży z Polski i Ukrainy.

Jest takie miejsce w Gdańsku, które jest bezpieczną przestrzenią dla młodych ludzi – przestrzenią, w której można porozmawiać, uzyskać wsparcie, gdy życie staje się trudne, i dobrze się bawić. Centrum „Niebieskie Trampki”, prowadzone przez Fundację Fosa i wspierane przez UNICEF, to młodzieżowy dom kultury dogodnie zlokalizowany w miejscu, w którym młodzi ludzie najczęściej spędzają razem czas, czyli w lokalnym centrum handlowym. Pomysł na centrum „Niebieskie Trampki” narodził się podczas pandemii COVID-19, kiedy zdrowie psychiczne młodych ludzi pogarszało się z powodu ograniczeń w przemieszczaniu się i izolacji.

„Centrum „Niebieskie Trampki” odwiedza regularnie około 200 młodych ludzi. Grupa ta jest dobrze zintegrowana, ufa sobie i wspiera się nawzajem. Wielu z nich przeżyło trudne chwile i ceni sobie bliskość, której często brakuje im w najbliższym otoczeniu”, mówi Roksana Galewska, założycielka centrum „Niebieskie Trampki”. „Młodzież, która do nas przychodzi, współtworzy to miejsce. Niektórzy pomagali nam podczas remontu i przeprowadzki, inni dzielą się pomysłami na zajęcia.”

Pracownicy ośrodka często pełnią rolę rodziców i mentorów. Pomagają w odrabianiu zadań domowych, motywują młodzież do nauki i pójścia do szkoły, uczą nowych umiejętności i wspierają w osiąganiu celów zawodowych. Młodzi ludzie mogą się do nich zwrócić w każdym temacie.

Kiedy nasiliła się wojna w Ukrainie i do miasta zaczęło napływać coraz więcej młodych ludzi, zapotrzebowanie na tę bezpieczną przestrzeń wzrosło. Ośrodek zaczął oferować więcej zajęć także w języku ukraińskim, zatrudniając edukatorów i terapeutów znających ten język.

Drugi dom

Młodzi ludzie w centrum „Niebieskie Trampki” wymieniają poczucie wykorzenienia oraz brak stałości i kontroli nad własnym życiem jako jedne z największych problemów, z którymi borykają się na co dzień. Posiadanie bezpiecznego miejsca, do którego mogą przyjść, dobrze wpływa na ich zdrowie psychiczne.

14-letni Emil przyjechał do Polski w sierpniu 2022 roku wraz z mamą. Przed przyjściem do centrum „Niebieskie Trampki” spędzał dni samotnie, ponieważ jego matka była przez większość czasu zajęta pracą. Teraz docenia fakt, że może spędzać czas z rówieśnikami w bezpiecznym i przyjaznym środowisku, gdzie otoczony jest opieką. „Zawsze mogę tu robić coś ciekawego. Gramy w bilard i tenisa stołowego, a kiedy trzeba, dostajemy herbatę, coś słodkiego lub zupę”, mówi Emil.

„W wakacje byłem tu codziennie, podoba mi się to miejsce i chcę je współtworzyć. Wiele się tu nauczyłem i poczułem się doceniony. „Niebieskie Trampki” to mój drugi dom”, mówi 15-letni Krzysztof, który najpierw przychodził grać w bilard z przyjaciółmi, a potem stał się stałym bywalcem.

Młodzież odwiedzająca centrum chętnie uczestniczy w grach stołowych, grach i warsztatach organizowanych przez zespół pedagogów i psychologów.

Młodzież może także angażować się w wolontariat w organizacjach partnerskich, np. w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej. Krzysztof uczestniczy także w działaniach wolontariackich i cieszy się, że dzięki temu nie nudzi się i nie czuje się samotny. „Odkąd zacząłem przychodzić do „Niebieskich Trampek”, nie mogę się doczekać końca weekendu, bo wtedy centrum jest zamknięte. Czas spędzony tutaj z przyjaciółmi i opiekunami jest o wiele ciekawszy”, mówi Krzysztof.

Przerwa dla zdrowia psychicznego

Dobra kondycja zdrowia psychicznego ma kluczowe znaczenie dla nastolatków, ponieważ stanowi podstawę ich odporności emocjonalnej i wsparcie ogólnego rozwoju. Dojrzewanie to okres naznaczony dużymi zmianami fizycznymi, emocjonalnymi i społecznymi, co często czyni go okresem bezbronności dla młodych ludzi. Doświadczenie wojny i zmuszenie do ucieczki z kraju może zwiększyć tę bezbronność.

15-letni Wład odwiedza „Niebieskie Trampki” niemal codziennie. Po przybyciu do Polski w lutym 2022 r. trudno mu było zaadaptować się do życia w nowym kraju i szkole. Język polski sprawiał mu problemy, co przekładało się na rzadsze kontakty z rówieśnikami. Tutaj znalazł nowe, znaczące przyjaźnie i emocjonalne wsparcie ze strony dorosłych w trudnych chwilach. „Mogę rozmawiać o swoich problemach i wiem, że ktoś mnie wysłucha. Najcenniejszą rzeczą, jaką wyniosłem z centrum „Niebieskie Trampki” jest zaufanie do ludzi”, mówi Wład.

Wiele osób przychodzi do „Niebieskich Trampek” z polecenia swoich nauczycieli, pedagogów szkolnych lub rówieśników. Jedną z nich jest 17-letnia Martyna. Miała problemy w kontaktach z rówieśnikami i docenia fakt, że w ośrodku zawsze jest z kim porozmawiać. „Jestem bardzo wdzięczna pracownikom za okazaną mi pomoc”, mówi 17-latka.

Przyjazd do „Niebieskich Trampek” jest często powodem, dla którego chce się rano wstać z łóżka i wyjść z domu. „Czasami jest ciężko, tak po prostu jest. Na szczęście nie muszę już być z tym wszystkim sama”, dodaje Martyna.

Dla innych, mieszkających w małych mieszkaniach z dużą rodziną lub współlokatorami, centrum „Niebieskie Trampki” to miejsce, w którym mogą odetchnąć, pobyć sami, posłuchać muzyki i wejść w interakcję z innymi ludźmi tylko wtedy, gdy mają na to ochotę. Psycholodzy w centrum wspierają młodzież w rozwiązywaniu problemów lub - w razie potrzeby - kierują do specjalistów i instytucji państwowych. Personel rozmawia też z nastolatkami spędzającymi czas w centrum handlowym i zaprasza ich, aby przyszli do "Niebieskich Trampek”. Choć młodzi ludzie na początku są nieufni, po pewnym czasie opiekunom udaje się przełamać lody.

Praca UNICEF na rzecz rozwoju i zaangażowania młodzieży jest możliwa dzięki darczyńcom prywatnym i publicznym z całego świata, w tym Biura ds. Ludności, Uchodźców i Migracji Stanów Zjednoczonych.

***

W chwili pisania tego tekstu miasto Gdańsk, przy wsparciu Centrum Handlowego Metropolia i Fundacji LPP, założonej przez jednego z największych producentów odzieży młodzieżowej w Polsce, osiągnęło porozumienie z Fundacją Fosa w sprawie otwarcia drugiej placówki „Niebieskie Trampki” w Gdańsku. Pozwoli to na zwiększenie skali działań i jest doskonałym przykładem partnerstwa publiczno-prywatnego na rzecz młodzieży.