WRZESIEŃ – MIESIĄC NARODZIN NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” I JEJ LIDERA – LECHA WAŁĘSY

Lata 80. ubiegłego wieku to okres niezwykłych wydarzeń, które ukształtowały współczesną historię Polski. 17 września w Gdańsku odbyło się spotkanie związkowych komitetów założycielskich z całego kraju, co przypieczętowało i usankcjonowało wspólny sprzeciw Polaków wobec władz komunistycznych. Jako nazwę nowopowstałego ogólnopolskiego związku zawodowego wybrano tytuł biuletynu strajkowego z Gdańska – „Solidarność”. Słowo to oddawało upragniony charakter związku – oznaczający zjednoczenie całej klasy robotniczej. Wspólny cel miał być ważniejszy niż partykularne interesy poszczególnych grup zawodowych. Na czele NSZZ „Solidarność” stanął Lech Wałęsa, przywódca gdańskiego MKS, który obchodzi w tym roku swojej 81. urodziny 29 września. Polityk ten do dziś budzi tyle sympatii, co kontrowersji: przez jednych postrzegany jest jako charyzmatyczny lider ludowy zasłużenie nagrodzony Pokojową Nagrodą Nobla, podczas gdy inni widzą w nim agenta Bolka, zdrajcę polskiej racji stanu. Jak jest naprawdę? Czy nadal godnie reprezentuje idee, które powstały za czasów „Solidarności”? ARTE.tv, bezpłatna platforma streamingowa, przygotowała cykl filmów dokumentalnych prezentujących historię Gdańska, NSZZ „Solidarności” oraz Lecha Wałęsy, człowieka, który poprowadził Polaków ku demokracji.

UPADEK MURU BERLIŃSKIEGO ROPOCZĄŁ SIĘ W POLSCE

Po kilkudziesięciu latach rządów komunistycznych w Polsce, utworzenie pierwszego niezależnego związku zawodowego stanowi punkt zwrotny w historii Polski i Europy. W dokumencie https://www.arte.tv/pl/videos/086126-000-A/solidarnosc/ o tym niezwykle ważnym fragmencie polskiej historii opowiadają zarówno członkowie „Solidarności”, jak i politycy należący do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Całość łączy narracja reżyserki Anny Szczepańskiej.

W latach 70. Polska tkwiła pod sowiecką dominacją już od ponad 30 lat. Polacy, pragnąc wolności i demokracji, zaczynają się buntować i odrzucać jarzmo komunizmu. Władza państwowa nie może pozwolić sobie na bunt – komuniści zaczynają brutalnie tłumić opozycję. Jednak ci nie dają za wygraną nawet w obliczu przemocy i represji. Ożywiona i napełniona nadzieją po wizycie polskiego papieża Jana Pawła II opozycja wzywa do pierwszego strajku latem 1980 roku. To właśnie wtedy, 17 września, oficjalnie powstaje pierwszy Niezależny Samorządowy Związek Zawodowy „Solidarność”.

Początkowo walcząca tylko o prawa pracownicze klasy robotniczej „Solidarność” została zmotywowana przez kościół katolicki i część polskiej inteligencji do podjęcia kroków na większą skalę. Szybko stała się poważnym przeciwnikiem ówczesnej władzy. W obawie przed utratą kontroli, komuniści zaczęli monitorować opozycję na każdym kroku. Jednak „Solidarność” nie poddaje się – zaczyna szukać pomocy wśród twórców filmów dokumentalnych i międzynarodowych dziennikarzy, żeby ci utrwalili i nieśli prawdę dalej. Nic nie mogło powstrzymać już demokratycznych przemian, nawet wprowadzenie stanu wojennego w 1981 r.

GDAŃSK – MIASTO WOLNOŚCI

Lech Wałęsa niesiony na rękach jako obrońca praw i inicjator emancypacji robotników. Ta ikoniczna scena z historii najnowszej jest nierozerwalnie połączona z pewnym miastem – Gdańskiem. W 1980 r. w stoczni gdańskiej stoczniowcy powołali do życia pierwszy niezależny związek zawodowy w komunistycznej Polsce – NSZZ „Solidarność”. Tak rozpoczęła się długoletnia walka, której zwieńczeniem jest symboliczny upadek Muru Berlińskiego 1989 r. i co za tym idzie – koniec komunizmu w Polsce.

To, że o wolność walczono właśnie w Gdańsku, to nie przypadek. Mieszkańcy tego miasta przez wieki odpierali wszelkie próby dominacji, pragnąc zachować autonomię portu. Jaki jest Gdańsk? Dlaczego to tam powstała „Solidarność”? Historię tego miasta możemy poznać dzieki dokumentowi https://www.arte.tv/pl/videos/119154-002-A/zaproszenie-do-podrozy/.

WYWIAD Z LECHEM WAŁĘSĄ

Jako czołowa postać „Solidarności”, Lech Wałęsa zainicjował w 1980 r. przemiany polityczne w Polsce. Ruch ten uchodzi za pierwszy na drodze, która finalnie doprowadziła do upadku komunizmu. Za swój ogromny wkład w odzyskanie wolności przez Polskę, Lech Wałęsa otrzymał w 1983 r. Pokojową Nagrodę Nobla. Znany z żywiołowych wystąpień oraz oryginalnych powiedzonek i ripost, na przestrzeni lat wytworzył swój charakterystyczny wizerunek m.in. poprzez noszenie koszulki KonsTYtucJA. – Dopóki w Polsce jest łamane prawo, będę ją nosić. Mają mnie w tym pochować – deklarował wielokrotnie były Prezydent Rzeczpospolitej polskiej. Co zatem sądzi o kryzysie demokracji? I jakie zagrożenie jego zdaniem płynie ze strony Rosji? Legenda “Solidarności” Lech Wałęsa rozmawia w wywiadzie https://www.arte.tv/pl/videos/110190-005-A/lech-walesa/ z Yves’em Kugelmannem o obecnym stanie Europy.

POLSKA PO WYBORACH

W grudniu 2023 roku rząd PiS został zastąpiony przez szeroką koalicję partii politycznych pod przewodnictwem Donalda Tuska. To powód do radości dla wielu ruchów pro-choice, które głośno protestowały przeciwko zakazowi aborcji, dla społeczności LGBTQ+ czy dziennikarzy niezgadzających się ze zmianami, jakie w ostatnich latach zaszły w mediach publicznych. Czy nadchodzi nowa jakość, czy tylko krótkotrwała odwilż? W dokumencie https://www.arte.tv/pl/videos/117216-002-A/tracks-east/ Patrycja Rozwora, warszawska autorka i artystka, rozmawia o Polsce i życiu w niej m.in. z Siksą, polskim zespołem muzycznym, który jest laureatem Paszportu Polityki 2020 w kategorii Muzyka Popularna za „muzyczne działania, które prowokowały, drażniły, ale wyprzedziły swój czas”, Moniką Sawką, prezenterką i dziennikarką związaną z Telewizją Polską czy Danielem Rycharskim – artystą wizualnym, który w swojej sztuce opowiada o swoich problemach jako osoby wierzącej, będącej jednocześnie częścią środowiska LGBTQ+.

PUNKT ZWROTNY W POLITYCE

Polsko-niemiecka piosenkarka i aktorka Alli Neumann udała się do Warszawy tuż po zaprzysiężeniu Donalda Tuska. Pragnęła porozmawiać z przedstawicielami miejskiej sceny artystycznej, aby sprawdzić, co myślą i czują na temat obecnej sytuacji politycznej w Polsce. Alli sama protestowała na niemieckich ulicach przeciwko zakazowi aborcji i strefom wolnym od LGBTQ+. Co myślą inni aktywiści i artyści? Jakie są ich nadzieje i jakie wyzwania stoją przed nowym rządem? Prowadząca rozmawiała między innymi z tancerką burleski Betty Q, która jest także feministyczną, queerową i żydowską aktywistką. To właśnie ona wprowadziła burleskę do Polski. O swoich przeżyciach w Polsce jako artystki, ale i o tym, jak poprzedni rząd wprowadził utrudnienia w finansowaniu kultury i sztuki opowiada Betty Q w dokumencie https://www.arte.tv/pl/videos/115321-012-A/tracks/.

O ARTE.tv

ARTE.tv to bezpłatny kulturalny kanał VOD współfinansowany ze środków unijnych, który powstał z inicjatywy publicznego, niekomercyjnego, francusko-niemieckiego kanału kulturalnego ARTE, istniejącego na rynku już od 30 lat. ARTE.tv ma na celu dotarcie do jak najszerszego grona Europejczyków poprzez udostępnianie wysokiej jakości programów w językach ojczystych odbiorców. Programy ARTE są dostępne w Internecie bezpłatnie w kilku wersjach językowych: francuskiej, niemieckiej, angielskiej, hiszpańskiej, polskiej i włoskiej.

Bezpłatna oferta cyfrowa ARTE.tv obejmuje najciekawsze programy z ramówki ARTE - nowoczesne filmy dokumentalne, reportaże śledcze, magazyny poświęcone aktualnym zagadnieniom społecznym, polityce, historii, podróżom, technologii, kulturze i popkulturze i sztuce.

Oferta obfituje także w relacje z różnorodnych występów scenicznych: spektakli operowych, baletowych, teatralnych oraz koncertów pełnego przekroju gatunków muzycznych. Programy ARTE.tv można oglądać bezpłatnie na www.arte.tv/pl, na urządzeniach mobilnych, a także na smart TV i na kanale na YouTubie https://www.youtube.com/c/ARTEtvDokumenty.

Więcej informacji i nowości znaleźć można na Facebooku, Instagramie platformy oraz na kanale X.

Aby otrzymywać cotygodniowy newsletter z nowościami ARTE.tv można zapisać się na stronie https://www.arte.tv/pl/articles/newsletter.