Dobry wzrok pomoże dziecku w pełni wykorzystać jego potencjał w szkole

Przełom sierpnia i września to czas, który w wielu domach przypomina mały nowy rok. Powrót do codziennej rutyny po wakacyjnej przerwie, często oznacza konieczność reorganizacji dnia wszystkich domowników, ustalenia harmonogramu zajęć i przygotowań do regularnych obowiązków. W tym intensywnym czasie, poprzedzającym początek roku szkolnego, dorośli skupiają się na zakupach rzeczy takich jak podręczniki, zeszyty, odzież, obuwie i inne potrzebne dzieciom produkty. Wszystko po to, aby ich pociechy mogły łatwiej odnosić szkolne sukcesy. Warto jednak pamiętać, że do „niezbędnika” szkolnej wyprawki należy dołączyć również zadbanie o wzrok dziecka. Dobry wzrok jest konieczny, by dziecko czuło się w szkole komfortowo i mogło w pełni wykorzystać swój potencjał. Dlatego na listę rodzicielskich priorytetów na koniec wakacji należy dopisać wizytę u specjalisty ochrony wzroku.

O co należy zadbać przed pierwszym dzwonkiem?

Jednym z kluczowych elementów przygotowań do rozpoczęcia roku szkolnego powinny być badania profilaktyczne, które pomogą w ocenie ogólnego stanu zdrowia dziecka oraz wykryciu ewentualnych problemów, mogących wpłynąć na jego zdolność do nauki. Warto zatem wybrać się do specjalisty na badania słuchu, postawy, czy konsultację stomatologiczną. Równie ważnym elementem jest kontrola wzroku. Aż 80 proc. informacji o otaczającej nas rzeczywistości dociera do nas poprzez wzrok, stąd też zmysł ten jest kluczowy szczególnie dla dzieci, które wykorzystują go do nauki i poznawania świata.

Według badań zdiagnozowaną wadę wzroku ma prawie połowa (47%) polskich dzieci w wieku od 3 do 15 lat, a najczęściej stwierdzaną wadą jest krótkowzroczność (62%)[1]. Na taki stan duży wpływ ma tryb życia najmłodszych. Dzieci i młodzież spędzają coraz mniej czasu na świeżym powietrzu, za to ich wzrok częściej pracuje na bliskich odległościach, podczas czytania, pisania oraz korzystania z urządzeń cyfrowych. Dodatkowo, jeśli krótkowzroczność, dalekowzroczność lub astygmatyzm występuje u jednego z rodziców, istnieje spore ryzyko, że dziecko odziedziczy wadę.

U dziecka, które dobrze widzi, wizyty kontrolne u okulisty lub optometrysty powinny odbywać się regularnie raz w roku. W przypadku, gdy dziecko ma zdiagnozowaną wadę wzroku, badania powinny być przeprowadzane częściej. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie i korygowanie ewentualnych problemów ze wzrokiem. Na pierwszą wizytę w celu sprawdzenia widzenia u dziecka warto udać się do okulisty, który oprócz oceny ewentualnych wad wzroku, zbada również ogólny stan zdrowia oczu. Natomiast regularne kontrole wzroku mogą być przeprowadzane u optometrysty. Podczas wizyty optometrysta oceni ostrość widzenia, przeprowadzi niezbędne badania funkcji wzrokowych, a jeśli zajdzie potrzeba, skieruje dziecko na dalsze badania okulistyczne. Specjalista wykona m.in. komputerowe badanie wzroku, ocenę refrakcji oraz widzenia obuocznego. Wizyta u optometrysty jest bezbolesna i skupia się na różnych aspektach widzenia, które pomagają ocenić, jak dziecko radzi sobie z codziennymi czynnościami, takimi jak czytanie czy śledzenie poruszających się obiektów.

Wada wzroku, a efekty w nauce

Bóle głowy, migreny, zmęczenie oczu, kłopoty z koncentracją – to dolegliwości, które utrudniają dzieciom przyswajanie wiedzy, a do których prowadzą niekorygowane wady wzroku. Często jednak dorośli nie zdają sobie sprawy z problemów ze wzrokiem swoich pociech, stąd też warto zwrócić uwagę na drobne, ale znaczące zachowania, mogące być sygnałem o pogarszającym się zmyśle.

Siadanie coraz bliżej ekranu telewizora czy komputera, wodzenie palcem po słowach podczas czytania, trzymanie książki blisko oczu, częste pocieranie oczu bądź mrużenie oczu przy patrzeniu w dal – to tylko kilka z wielu symptomów krótkowzroczności, najczęstszej wady stwierdzanej u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Najważniejsze jest jednak to, aby nie ignorować tych sygnałów, a czym prędzej udać się do specjalisty, który zbada wzrok naszego dziecka – wyjaśnia Sylwia Kijewska, ekspertka Hoya Lens Poland.

Warto pamiętać, że niepoprawnie skorygowana wada wzroku lub całkowity brak jej korekcji stanowią dodatkowe obciążenie dla układu wzrokowego dziecka. Powodują sytuacje, w których dziecko stara się wyrównywać ubytki widzenia, co może prowadzić do pogłębienia się wady. Niekontrolowany rozwój wady prowadzi do wzrostu ryzyka pojawienia się groźnych chorób, takich jak zaćma, jaskra czy odwarstwienie siatkówki. Te nieleczone lub zbyt późno wykryte schorzenia mogą prowadzić do ślepoty lub znacznego nieodwracalnego obniżenia ostrości wzroku[2].

Oprócz wpływu na zdrowie fizyczne, wady wzroku mogą oddziaływać negatywnie również na psychikę dzieci. Badania przeprowadzone wśród nastolatków pokazały, że w porównaniu z dobrze widzącymi rówieśnikami, osoby z krótkowzrocznością miały niższą samoocenę, gorsze wyniki w nauce i były mniej zadowolone ze swojego życia[3].

Higiena wzroku – jak dbać o oczy dzieci?

Ważnym aspektem w higienie pracy wzrokowej, poza samą profilaktyką, są regularne i zdrowe nawyki, które pomogą zadbać o oczy najmłodszych. Jednym z elementów, który pozytywnie wpływa na zmysł wzroku jest aktywność na świeżym powietrzu. Badania pokazują, że przebywanie na zewnątrz przynajmniej 2 godziny dziennie, może zmniejszyć ryzyko wystąpienia krótkowzroczności i jej progresji.

Ponadto warto zadbać o ergonomię miejsca nauki i regularne przerwy podczas korzystania z urządzeń cyfrowych. Pracując przy komputerze należy zachować odpowiednią odległość: przy wyciągniętych rękach do przodu dziecko nie powinno dotykać czubkami palców monitora, z kolei podczas używania telefonu, tabletu należy zapewnić pociesze przerwę po 20 minutach, podczas której dziecko będzie patrzeć aktywnie w dal. Równie ważne jest zapewnienie dziecku odpowiedniego oświetlenia w miejscu, gdzie odrabia lekcje. Istotne są zarówno natężenie, jak i barwa światła, które powinny ułatwiać koncentrację i równomiernie oświetlać nie tylko biurko, ale i całe pomieszczenie. Pamiętajmy, że dla oczu dziecka najkorzystniejsze jest naturalne światło dzienne.

Prawidłowy wzrok jest kluczowy, aby dziecko mogło czuć się pewnie w szkole i w pełni rozwijać swoje możliwości. Właśnie dlatego regularne wizyty u specjalisty ochrony wzroku powinny stać się jednym z najważniejszych punktów na liście rodzicielskich zadań, szczególnie na początku roku szkolnego. Zadbanie o zdrowie oczu i komfortowe widzenie to inwestycja w przyszłość dziecka, wpływająca na jego zdolność do efektywnego przyswajania wiedzy i czerpania radości z edukacji. Regularne kontrole wzroku są więc nie tylko kwestią zdrowotną, ale również fundamentem sukcesów szkolnych i samopoczucia dziecka – podsumowuje Sylwia Kijewska, ekspertka Hoya Lens Poland.

[1] Badanie opinii SW Research dla Hoya Lens Poland, „Wzrok dzieci po pandemii”, wrzesień 2021

[2] Sankaridurg P, Tahhan N, Kandel H, et al. IMI Impact of myopia. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2021;62(5):2. https://doi.org/10.1167/iovs.62.5.2

[3] Wong HB, Machin D, Tan SB, Wong TY, Saw SM. Visual impairment and its impact on health-related quality of life in adolescents. Am J Ophthalmol. 2009;147:505–11.