Jak zwiększyć świadomość profilaktyki raka piersi wśród Polek?

Obecnie programem profilaktyki raka piersi są objęte kobiety w wieku 50-69 lat. W ramach badań wykonywana jest mammografia skriningowa obu piersi, co 24 miesiące. Kobiety, u których wystąpił rak piersi wśród członków rodziny lub z mutacjami w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2, powinny zgłaszać się na mammografię co 12 miesięcy. Pod koniec marca br. Rada Przejrzystości AOTMiT wydała rekomendacje rozszerzenia grupy wiekowej w programie profilaktyki raka piersi, zarówno o młodsze, jak i starsze kobiety. To pierwszy krok, by ta zmiana, której oczekuje środowisko pacjenckie, weszła rzeczywiście w życie. Jakie inne działania warto podjąć, aby zwiększyć świadomość Polek dot. profilaktyki raka piersi?

O roli edukacji nt. profilaktyki raka piersi wśród zdrowych kobiet oraz poszerzeniu grupy wiekowej w programie badań przesiewowych mówi Anna Kupiecka, Prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.

Zwiększanie świadomości w zakresie profilaktyki nowotworowej ma ogromne znaczenie przede wszystkim społeczne, ale także ekonomiczne. Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. W Polsce stanowi ok. 23,8 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory i jest przyczyną ok. 15,3 proc. zgonów[1]. Niestety, dotyczy coraz młodszych kobiet, które nie są objęte bezpłatnymi programami badań przesiewowych. Prognozy wskazują na wzrost liczby przypadków raka piersi w kolejnych latach, a jedną z przyczyn jest wciąż raczkująca świadomość profilaktyki, ale też ograniczony dostęp do bezpłatnych badań.

Dlatego jak najbardziej słuszne są, proponowane przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, zmiany dotyczące rozszerzenia granicy wieku do udziału w programie profilaktyki raka piersi do przedziału 45-74. Mamy nadzieję, że pozytywna opinia AOTMiT wpłynie na to, że zmiana programu nastąpi szybko. Jednak poza zwiększeniem dostępności badań profilaktycznych raka piersi, niezwykle istotne jest edukowanie Polek nt. wczesnej wykrywalności raka piersi. Każda kobieta, od młodej dorosłości powinna regularnie wykonywać samobadanie piersi, a o kształtowanie takiego nawyku powinna dbać zarówno rodzina, jak i placówki edukacyjne.

Za skutecznym promowaniem profilaktyki idzie przecież mnóstwo korzyści także ekonomicznych. Zdrowe kobiety mogą pracować, realizować się zawodowo i prywatnie na warunkach, jakie dyktuje ich życie, a nie choroba. To ogromny komfort psychiczny – móc być niezależną i spełniać się na określonych polach społecznych. W przypadku wczesnego wykrycia raka, to szansa na całkowite wyleczenie, a zarazem krótszą terapię, dzięki czemu zmniejszają się wydatki państwa na leczenie obywateli oraz zasiłki z tytułu zwolnienia lekarskiego.

Jak skutecznie zwiększyć świadomość Polek w zakresie profilaktyki raka piersi?

Problemem jest głęboko zakorzenione przekonanie, że bada się, aby wykryć chorobę. Takie podejście rodzi strach i często prowadzi do rezygnacji z wykonywania badań profilaktycznych. Kluczowe jest budowanie wiedzy, że badania wykonujemy, aby potwierdzić nasz dobry stan zdrowia i samopoczucie, a nie żeby znaleźć coś niepokojącego. Programy profilaktyczne, w tym w raku piersi, skierowane są właśnie do kobiet zdrowych. Ogromnym wyzwaniem jest podniesienie poziomu świadomości, jak ważna jest regularna profilaktyka – zarówno comiesięczne samobadanie piersi, jak i badania przesiewowe, ponieważ zgłaszalność na refundowane badania w dalszym ciągu jest bardzo niska. Mammografię wykonuje jedynie 36 proc. kobiet, objętych programem bezpłatnych badań[2]. Dodatkowo często zapominamy, że wczesne wykrycie choroby to szansa na całkowite wyleczenie, bo obecnie mamy dostęp do coraz lepszych terapii. Dlatego tym bardziej kobiety nie mogą bać się badać!

W ramach działań Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej i Stowarzyszenia Kobiety w Centrum docieramy do zdrowych kobiet. Organizujemy spotkania warsztatowe w całej Polsce, w trakcie których prowadzimy szkolenia z profilaktyki raka piersi dla liderek, które następnie edukują inne kobiety w swoim otoczeniu. To aktywne panie, zaangażowane społecznie, które zostają Ambasadorkami Profilaktyki BreastFit. Od 2021 roku, kiedy przeprowadziłyśmy pierwsze warsztaty, przeszkoliłyśmy łącznie ponad 1000 pań, z czego wyłoniłyśmy 101 Ambasadorek Profilaktyki BreastFit skupionych w 31 oddziałach w całej Polsce. Szkolenia prowadzimy z wykorzystaniem fantomów, dzięki czemu są bardziej efektywne. Dodatkowo wyposażamy Ambasadorki w potrzebne materiały edukacyjne, takie jak ulotki stworzone w ramach kampanii Wylecz raka piersi HER2+.

Ogromnie cieszy mnie zaangażowanie kobiet, z którymi pracuję oraz biorących udział w szkoleniach. Wzajemne wsparcie motywuje do lepszego dbania o siebie. Chciałabym, aby kobiety naturalnie w codziennych rozmowach przypominały sobie wzajemnie o wykonywaniu badań profilaktycznych i samobadaniu. Przed nami jeszcze długa droga, ale mocno wierzę w młode pokolenia i zmiany świadomościowe.

Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej powstała w 2014 roku z inicjatywy Anny Kupieckiej, która w 2010 roku  zachorowała na nowotwór piersi. W 2012 roku na Facebooku założyła grupę pod nazwą „Fakraczki”, w której kobiety chorujące na nowotwór dzielą się swoimi doświadczeniami zdobytymi w procesie leczenia. Wtedy też zorganizowała pierwsze spotkania dla Pacjentów, których wzajemne wsparcie stało się inspiracją do powołania organizacji. Dzięki temu, że fundacja jest naturalną kontynuacją nieformalnej grupy wsparcia, od początku jest blisko Pacjentów i skutecznie odpowiada na ich potrzeby. Celem Fundacji jest działalność w zakresie ochrony i promocji zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz profilaktyki chorób nowotworowych oraz zapewnienie wsparcia dla osób w trakcie diagnozy i leczenia onkologicznego, jak i po zakończonym leczeniu. Fundacja wspiera również rodzinę i najbliższe otoczenie Pacjentów.

[1] https://onkologia.org.pl/sites/default/files/publications/2023-01/nowotwory_2020.pdf

[2] https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/dane-o-realizacji-programow/