Kobieta - menedżerka zdrowia rodziny?

Temat zdrowia i promocja zdrowego trybu życia coraz częściej pojawia się w mediach, ale czy jest to tylko przejściowa moda? Zainteresowanie zdrowiem wśród Polaków wzrasta, jednak czy przekłada się to na długość i jakość naszego życia? Kto bardziej interesuje się i dba o zdrowie: mężczyźni czy kobiety?

Instytut LB Medical wraz z Agencją Badań i Opinii SW Research sprawdzili „Jak Polacy dbają o swoje zdrowie?”. W badaniu porównano zachowania związane ze zdrowiem i to właśnie kobiety bardziej dbają o swoje zdrowie, ale także są gwarantami zdrowia swoich najbliższych.

Kto i jak zdobywa wiedzę o zdrowiu?

Na pytanie „Czy na co dzień interesujesz się tematyką zdrowia?” twierdząco odpowiedziało aż 77 proc. respondentów. Wśród kobiet aż 81 proc. stwierdziło, że interesuje się zdrowiem, odsetek zainteresowanych tą tematyką mężczyzn był mniejszy, choć różnica jest niewielka (72 proc.). Warto również podkreślić fakt, że zainteresowanie tą tematyką rośnie wraz z wiekiem respondenta.

Najczęstszym przejawem zainteresowania tematyką zdrowia jest czytanie artykułów – tę odpowiedź wskazało 76 proc. ankietowanych. Artykuły te zawierają porady ekspertów, informacje o terapiach, zdrowym stylu życia itp. Połowa Polaków interesujących się zdrowiem czerpie wiedzę z filmów (51 proc.), a ponad co trzeci z aktywności na profilach ekspertów w mediach społecznościowych (36 proc.). Prawie co czwarty zainteresowany słucha podcastów o tematyce zdrowotnej (23 proc.). Respondenci zostali również zapytani o to, czy dbają o swoje zdrowie psychiczne oraz fizyczne. Blisko dwie trzecie badanych uważa, że dba o swoje zdrowie fizyczne (63 proc.) i psychiczne (65 proc.). Nie występują tu istotne różnice we wskazaniach zarówno ze względu na płeć i wiek respondenta.

„Artykuły o tematyce zdrowotnej zdają się stanowić powszechne źródło wiedzy w tematyce zdrowia. Materiały te mogą przybierać różne formy, między innymi są to porady ekspertów, informacje o terapiach, zdrowym stylu życia czy właściwościach leczniczych produktów. Podstawą dobrego artykułu o tematyce zdrowotnej – oprócz rzetelnego contentu – jest wypowiedź eksperta, specjalisty danej dziedziny, a wartością dodaną – często są przytaczane wyniki konkretnych badań, wykonywanych przez renomowane ośrodki badawcze, uczelnie. Nie powinno dziwić też i to, że również materiały w formie seriali o tematyce medycznej cieszą się wysoką popularnością. W przypadku seriali – wiemy, że fabuła to fikcja sensacyjna, ale tematy medyczne to temat realny, i często bieżący (powstały w oparciu o aktualne niepokoje/zagrożenia medyczne).  Wystarczy wspomnieć kilka polskich i zagranicznych seriali (cieszących się nie słabnącą popularnością), gdy na podstawie narracji poprowadzonej w danym odcinku (dotyczącej np. ważności wykonania określonego badania przesiewowego (np. rak piersi, prostaty), wielu widzów zdecydowało się na wizytę w gabinecie lekarskim (np. „Na dobre i na złe”,  „Klan”, „Chirurdzy”, „dr House” czy „Na sygnale”). Odziaływanie tego typu produkcji rozrywkowej ma ogromną siłę– to jest niezwykle ważne narzędzie przekazywania (ogromnej liczbie widzów) informacji na temat konieczności dbałości o zdrowie, ważności wykonywania systematycznych badań profilaktycznych. Z moich badań naukowych wynika, że nie tyle kampanie społeczne, co przekazy o charakterze medycznym, zawarte w przekazach o charakterze rozrywkowym -  tzw. „Śniadaniówki”, seriale o tematyce medycznej – mają największą siłę sprawczą w podejmowaniu decyzji o wykonaniu określonych badań profilaktycznych przez Polaków” – mówi dr n. hum. Tomira Chmielewska-Ignatowicz, SWPS, WSIiZ, Fundacja „Nauka i Wiedza”.

Kobiety menedżerkami zdrowia rodziny

Troska o własne zdrowie czasami mija się z troską o zdrowie naszych bliskich i można postawić hipotezę, że częściej dbamy o zdrowie naszych bliskich niż o własne. Aż 82 proc. Polaków deklaruje, że dba o zdrowie swojej rodziny / bliskich. Tutaj również częściej przeświadczone są o tym kobiety (86 proc. kobiet w porównaniu do 77 proc. mężczyzn). Poziom przekonania o aktywnym pielęgnowaniu zdrowia bliskich rośnie również wraz z wiekiem respondenta.

Jak dbamy o zdrowie naszych bliskich? Najczęściej są to kolejno: zakup lub odbiór leków lub suplementów (53 proc.), rozpowszechnianie wiedzy na temat zdrowego trybu życia (51 proc.) oraz pomoc w umawianiu wizyt u specjalistów (46 proc.). Większość respondentów (59 proc.) wskazuje kobiety jako osoby, które na co dzień najczęściej dbają o zdrowie rodziny i co ciekawe, częściej dostrzegają to młodsi badani.

32 proc. dorosłych Polaków przyznaje, że cierpi na chorobę przewlekłą. Jednocześnie aż 78 proc. z nich czuje się wspierana w walce z chorobą przez kogoś z najbliższego otoczenia a najczęściej, bo w 75 proc. przypadków jest to kobieta, aczkolwiek rola mężczyzn nie jest tu istotnie mniejsza (64 proc.).

„Pojawiały się już przesłanki, że to kobiety częściej dbają o zdrowie rodziny, a to badanie jasno tego dowodzi. Mimo, że istnieją hipotezy dotyczące większego zainteresowania zdrowiem kobiecej części społeczeństwa a także tego, że to właśnie kobiety troszczą się o zdrowie członków rodziny czy bliskich to do tej pory brak było pełnych danych. To kobiety są menedżerkami zdrowia polskich rodzin. Niemal 6 na 10 osób twierdzi, że to właśnie kobiety na co dzień najczęściej dbają o zdrowie rodziny.” – Piotr Zimolzak, socjolog i wiceprezes SW Research.

Podstawą profilaktyka, ale czy dla wszystkich?

6 na 10 Polaków (60 proc.) deklaruje, że bada się profilaktycznie. Częściej badają się kobiety (64 proc. kobiet vs 56 proc. mężczyzn). W grupie osób, które rzadko wykonują badania profilaktyczne są mężczyźni i osoby młode, w wieku do 24 lat. Dlaczego nie korzystamy z badań profilaktycznych? Najczęstszymi odpowiedziami na to pytanie były: dobre samopoczucie i brak dolegliwości bólowych (33 proc.), brak czasu (32 proc.) oraz trudności w dostępie do lekarza lub do badań (23 proc.). Jedna piąta (21 proc.) respondentów nie bada się profilaktycznie z obawy przed otrzymaniem negatywnej diagnozy. Osoby, które korzystają z badań profilaktycznych przede wszystkim czerpią wiedzę na ich temat od lekarzy, np. w trakcie wizyty / konsultacji (70 proc.). Drugim, co do ważności deklarowanych źródłem informacji są kampanie w mediach (37 proc.), a 3 na 10 respondentów ufa w tym temacie przyjaciołom i znajomym (31 proc.).

„Kluczowe w badaniach profilaktycznych jest właśnie to, by wykryć ewentualną chorobę we wczesnym stadium, zanim pojawią się objawy. Dzięki temu, możemy uniknąć długiego leczenia, które często  jest nieefektywne ze względu na zaawansowany stan choroby. Dlatego też odkładanie badań profilaktycznych w czasie lub zupełne ich wykluczenie jest utratą możliwości wyleczenia i zdrowego, długiego życia. Należy też podkreślić, że badania te często są bezbolesne, bezpłatne, mniej obciążające nasze zdrowie psychiczne i na pewno tańsze niż długotrwałe leczenie zaawansowanej choroby. I co również ważne, nie ingerują zbytnio w nasz tryb życia. Przy tworzeniu kampanii zdrowotnych warto wziąć pod uwagę wszystkie czynniki, które „blokują” Polaków przed badaniami profilaktycznymi. Przekazem, który z pewnością pomoże w budowaniu świadomości jest to, że badania profilaktyczne zazwyczaj są niebolesne, a ich wykonywanie może uchronić nas przed ciężką chorobą, która może wpłynąć bardzo znacząco na nasze dotychczasowe życie” – Dorota Bieniek-Kaska, prezes Instytutu LB Medical.

Edukacja, profilaktyka i praktyka

Kobiety częściej interesują się zdrowiem nie tylko z osobistych pobudek, ale także by pomóc i zaopiekować się najbliższymi. Niewątpliwie jest to sygnał, że właśnie do kobiet dobrze jest kierować komunikaty o zdrowiu, bo bardziej są tym tematem zainteresowane, ale także mogą przekonać do zdrowego trybu życia, badań czy leczenia swoich partnerów. Kampanie kierowane do mężczyzn niewątpliwie stanowią większe wyzwanie, mimo to nie można ich pomijać. Potwierdzenie tezy znajdujemy w wynikach wyżej wymienionego badania a także w działaniach reklamowych czy komunikacyjnych branży zdrowotnej. Jak wynika z badań Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce przeciętna długość życia kobiet jest o 8 lat dłuższa od mężczyzn, co może wiązać się z tym, że bardziej dbają one o swoje zdrowie, edukują się i częściej poddają się badaniom profilaktycznym.

*Badanie „Jak Polacy dbają o swoje zdrowie?” zostało zrealizowane przez agencję SW Research w dniach 26-27.04.22 techniką CAWI na panelu badawczym SW PANEL, na reprezentatywnej próbie n=1020 dorosłych Polaków.