7 czerwca - Światowy Dzień Bezpieczeństwa Żywności. Czy mamy co świętować?

Co 10 osoba na świecie doświadcza głodu i cierpi na choroby wywołane przez żywność. Co 3 nie ma dostępu do bezpiecznego pożywienia. Ekstremalne warunki pogodowe, pandemia COVID-19, a także konflikty zbrojne nie są sprzymierzeńcami w walce z tymi problemami. Nadzieją napawają rosnące świadomość i oczekiwania konsumentów. Z inicjatywy ONZ 7 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Bezpieczeństwa Żywności.

Bezpieczeństwo żywnościowe to jedno z najpilniejszych wyzwań współczesnego świata oraz ważny element strategii Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG). W raporcie The State of Food Security and Nutrition in the World 2021, eksperci szacują, że w 2020 r. nawet do 811 mln osób cierpiało z powodu głodu. To wzrost aż o ok. 161 mln w porównaniu do poprzedniego roku. Jednak bezpieczeństwo żywnościowe to szerszy problem związany nie tylko z dostępnością, ale także z jakością, odpowiednim transportem, przechowywaniem i przygotowaniem. Szacuje się, że brak dostępu do odpowiedniego pożywienia dotyczy aż 1/3 światowej populacji [1].

Czy w Polsce żywność jest bezpieczna? 

Umiarkowany lub poważny brak bezpieczeństwa żywnościowego dotyczy blisko 9% populacji Europy i Północnej Ameryki oraz - zgodnie z analizami FAO - 6% populacji Polski (ok. 2,2 mln osób). W Światowym Indeksie Bezpieczeństwa Żywności 2021 (GFSI), Polska znalazła się na 22. miejscu spośród 113 analizowanych krajów świata. Ranking, autorstwa Economist Impact, jest analizą wskaźników dotyczących jakości i bezpieczeństwa pożywienia, dostępności, przystępności cenowej oraz zasobów naturalnych i odporności krajowego systemu na zmiany klimatu [2].

W porównaniu do roku poprzedniego, w 2021 r. Polska utrzymała swoją pozycję, jednak na poziomie globalnym również i ten indeks już drugi rok z rzędu odnotował spadek. Według badaczy, wśród czynników, które miały na to wpływ można wymienić pandemię COVID-19, czynniki związane ze zmianą klimatu oraz konflikty zbrojne, które blokują produkcję lub dostawy i destabilizują ceny żywności.

Nadzieją rosnąca świadomość społeczna

Organizatorzy Światowego Dnia Bezpieczeństwa Żywności szacują, że co 10 osoba raz w roku cierpi na choroby wywołane przez żywność – od łagodnych zatruć po choroby zagrażające życiu. Jednak zgodnie z opinią ekspertów, dużej części tych chorób można zapobiegać, budując odpowiedni i zrównoważony system.

Ważne są także codzienne nawyki konsumentów, w tym właściwe przechowywanie żywności i obróbka termiczna, która może wyeliminować część szkodliwych patogenów. Nadzieją napawa fakt stale rosnącej świadomości społecznej, co przekłada się na coraz wyższe oczekiwania konsumentów wobec producentów produktów spożywczych. Coraz częściej zwracamy uwagę na jakość i pochodzenie produktów, wartości odżywcze i certyfikaty. Z badania PayPal wynika, że 7 na 10 Polaków wybiera żywność pochodzącą z ekologicznych źródeł, a aż 6 na 10 czyta etykiety i sprawdza posiadane atesty.

Zmiany systemowe i edukacja

- W celu walczenia z problemami głodu i bezpieczeństwa żywnościowego konieczne są systemowe i długofalowe działania po stronie rządu, NGO-sów i producentów żywności, jednak bardzo istotna jest także świadomość społeczna. Działania edukacyjne to ważny element poprawiania jakości produktów spożywczych i bardzo nas cieszy, że konsumenci stają się bardziej wymagający, a producenci starają się te oczekiwania spełniać. Rosnące zainteresowanie produktami z kategorii eko obserwujemy także wśród użytkowników, którzy coraz częściej do swoich list zakupów przy produktach dodają hasła „bio, eko lub zdrowe”. Miesięcznie pojawia się średnio ponad 10 tys. takich zwrotów ­– mówi Kamil Janiszewski, Chief Revenue Officer & Co-founder aplikacji zakupowej Listonic.

Światowy Dzień Bezpieczeństwa Żywności, obchodzony 7 czerwca, ustanowiony został przez ONZ w 2018 roku w celu podnoszenia społecznej świadomości na temat poprawiania bezpieczeństwa żywności. Bezpieczeństwo żywnościowe to problem, który dotyczy każdego – od ustawodawców, przez producentów, po konsumentów.

- Dialog na temat jakości produktów spożywczych jest trudny zwłaszcza w okresie szalejącej inflacji, kiedy ceny produktów spożywczych stale rosną. Jednak wierzę, że to szczególnie dobry moment, aby przeanalizować swoje nawyki zakupowe, zwrócić większą uwagę na planowanie posiłków, być może zwrócić się w kierunku jakości kupowanych produktów zamiast ich nadmiernej ilości – w końcu w krajach rozwiniętych mamy do czynienia także z potężnym problemem marnowania żywności – dodaje Janiszewski.

[1] FAO, IFAD, UNICEF, WFP and WHO. 2021. The State of Food Security and Nutrition in the World 2021. Transforming food systems for food security, improved nutrition and affordable healthy diets for all. Rome, FAO. https://doi.org/10.4060/cb4474en

[2] Economist Impact. Global Food Security Index 2021 https://impact.economist.com/sustainability/project/food-security-index/