Badanie: młodzi Polacy chcą mechanizmów demokratycznych i silne

Młode Polki i młodzi Polacy są bardziej konserwatywni od rówieśników z innych europejskich krajów, ale jednocześnie pokładają największe nadzieje w dobrze funkcjonujących instytucjach demokratycznych, takich jak niezależne media oraz sądy. To kilka wniosków wypływających z pierwszego badania zaangażowania obywatelskiego młodych pokoleń, przeprowadzonego przez Fundację Allianz, niezależną organizację non-profit, wspólnie z instytutem badawczym SINUS.

Eksperci organizacji przebadali 10 tys. osób w wieku od 18 do 39 lat w pięciu europejskich krajach. Poza Polską, także w Niemczech, Grecji, Włoszech i Wielkiej Brytanii. Główny wniosek z badania to dostrzegalny ponad europejskimi granicami głęboki lęk dotyczący niepewnej przyszłości. Ośmiu na dziesięciu ankietowanych w tych państwach wyraziło pogląd, że rozumie osoby, które w tak niepewnym świecie obawiają się mieć dzieci. Życie w przyszłości będzie znacznie trudniejsze – boją się młodzi. 

Jak na tym tle wypada Polska?  

– Patrząc na wyniki z tych pięciu krajów można dostrzec znacznie więcej podobieństw niż różnic – mówi dr Simon Morris–Lange z Fundacji Allianz. – Młodzi dorośli pragną żyć w bezpiecznym, ekologicznym świecie, oferującym uczciwą pracę i możliwość zapewnienia sobie spokojnej przyszłości. Niemal trzy czwarte z nich zgadza się ze stwierdzeniem, że fundamentami nowoczesnego społeczeństwa powinno być dobrze działające państwo opiekuńcze i niezależny system sprawiedliwości. Te wartości nie są obce także i w Polsce, choć w przypadku młodych Polek i Polaków można dostrzec wyraźny skręt w stronę postaw uznawanych za konserwatywne – podkreśla ekspert Fundacji Allianz.

Młodzi Polacy chcą silnej armii… ale też mocnych instytucji demokratycznych

Zauważalne w badaniach elementy postaw konserwatywnych to między innymi potrzeba posiadania silnej armii (52 proc. w porównaniu do 30 proc. w reszcie krajów). To bez wątpienia bezpośredni efekt wojny, toczącej się za polską wschodnią granicą – blisko 60 proc. ankietowanych obawia się, że działania zbrojne mogłyby przeniknąć do naszego kraju.

W wynikach badań widać też wyraźną obiekcję wobec adopcji dzieci przez pary jednopłciowe (69 proc. niezgody; w innych krajach to zaledwie 39 proc.).

Deklarowany w badaniu konserwatyzm młodych Polek i Polaków nie łączy się jednak z tendencjami autorytarnymi. Wręcz przeciwnie – w porównaniu do pozostałych pięciu badanych krajów, to właśnie w Polsce młodzi ludzie deklarują największą wiarę w niezależny system wymiaru sprawiedliwości (78 proc. ankietowanych) i niezależne media (62 proc.). Znacząca większość z nich (61 proc.) widzi potrzebę udziału społeczeństwa w podejmowaniu ważnych dla kraju decyzji politycznych. To liczby wyraźnie wyższe od średniej z czterech pozostałych krajów, w których pracowali badacze.

Ile możemy oddać za obronę demokracji?

Większość ankietowanych młodych ludzi ma świadomość, że podejmowanie działań obywatelskich może wiązać się z ryzykiem i niedogodnościami. Podobnie jak w innych badanych krajach, wielu młodych Polaków jest skłonnych to ryzyko podjąć. Jednak jest też spora grupa, która wyraża niechęć do angażowania z obawy o konflikty z przyjaciółmi i rodziną oraz ponoszenie strat finansowych lub zawodowych. W Polsce więcej ankietowanych niż w innych krajach wyraża takie obawy wprost - to 32 proc. w porównaniu do 21 proc. w innych krajach.

– Nasze badanie pokazuje, że młodzi ludzie w Polsce i Europie doświadczają zmian w swoich społeczeństwach – komentuje Esra Kücük. Prezeska Fundacji Allianz. – Co najmniej dwie trzecie ankietowanych już zmieniło swoje codzienne nawyki, na przykład stając się bardziej zrównoważonymi konsumentami. Około połowa jest gotowa jeszcze bardziej zaangażować się w działania na rzecz sprawiedliwej i zielonej przyszłości. Widzimy w tym ogromny potencjał do działania! Ale wielu młodych nadal się waha lub po prostu nie wie, jak się zaangażować. To właśnie miejsce dla polityków i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, aby odbudować zaufanie i stworzyć odpowiednie ścieżki, pomagające młodym zaangażować się w rozliczne działania – twierdzi Esra Kücük.

Młodszych niepokoją zmiany klimatyczne; starszych – brak wolności

W badaniu Allianz Foundation brano pod uwagę przedstawicieli dwóch pokoleń - tak zwanych milenialsów (od 27 do 39 lat) oraz pokolenia Z (od 18 do 26 lat). Zapewne ku zaskoczeniu zewnętrznych obserwatorów, badanie pokazało, że różnice między tymi dwiema grupami są zazwyczaj niewielkie. Polscy uczestnicy badania z pokolenia Z są nieco bardziej optymistyczni co do przyszłości, a bardziej martwią ich kwestie klimatu, różnorodności i sprawiedliwości społecznej. Milenialsów w większym stopniu niepokoi wolność prasy i kwestie związane z rządami państwa prawa.

Obie badane grupy łączy natomiast niepokój związany ze wzrastającymi kosztami życia - inflacja jest obecnie dla 84 proc. młodych Polaków jednym z najbardziej palących problemów. Większość z nich (68 proc.) obawia się, że sytuacja ekonomiczna w następnej dekadzie ulegnie dalszemu pogorszeniu.

Badanie zostało wykonane metodą CAWI w okresie od 12 września do 7 listopada 2022 r. na reprezentatywnej próbie 2000 osób z każdego kraju.