STRZELIŁAM DO ANDY’EGO WARHOLA – ZAWIŁA HISTORIA RADYKALNEJ FEMINISTKI I PISARKI
6 sierpnia obchodzimy 96. urodziny Andy’ego Warhola - sławnego artysty, jednego z głównych i najważniejszych przedstawicieli pop-artu. Jego dzieła takie jak „Puszki z zupą firmy Campbell”, „Shot marilyns” czy „Coca-cola” do dziś ukochane są przez kulturę masową i krytyków. Jednak jego kariera i życie nie zawsze były tak kolorowe jak jego dzieła.
W 1968 r. Warhol został postrzelony przez Valerie Solanas, radykalną pisarkę feministyczną. Ludzie zapamiętali ją przede wszystkim jako chorą psychicznie osobę, która nienawidziła mężczyzn i pragnęła, dla chwilowej sławy, zabić znanego artystę. Jednak atak ten nie był tylko zaplanowanym z zimną krwią aktem. Co tak naprawę kierowało Solanas? Jakie były jej motywy? I jak ją zapamiętał świat? ARTE.tv postanowiło uwiecznić kulisy tej głośnej sprawy w swoim dokumencie https://www.arte.tv/pl/videos/112853-000-A/strzelilam-do-andy-ego-warhola/.
- Jestem kobietą i wszystkimi kobietami. Jestem tą, którą uznano za obłąkaną i zamknięto. Jestem waszym najgorszym koszmarem. Ucieleśnieniem 5 minut sławy - tak mówiła o sobie Solanas. Jednak czy faktycznie atak na Warhola przyniósł jej tylko 5 minut sławy? Po ataku, pisarka została skazana na trzy lata pozbawienia wolności. Po wyjściu z więzienia nadal prześladowała Warhola, nie żałując swojego czynu. - Uważam swój czyn za czyn moralny. Jedyną rzeczą, która jest amoralna, jest to, że zawiodłam. Mogłam więcej ćwiczyć — mówiła. Jednak właściwie po co to zrobiła? Jak się okazuje, postrzał artysty był swoistą kampanią PR-ową jej głównego dzieła, SCUM (Society for Cutting Up Men) Manifesto. Tekst liderki radykalnej sceny feministycznej, wydany w 1967 r., liczy ponad 11 tys. słów. Głownie głosi, że "SCUM" jest o "dominujących, bezpiecznych, pewnych siebie, złych, brutalnych, egoistycznych, niezależnych, dumnych, szukających wrażeń, wolnych, aroganckich kobietach". Autorka pisze w nim, że mężczyźni zrujnowali świat, a zadaniem kobiet jest go naprawić. Aby osiągnąć ten cel, sugeruje utworzenie organizacji mającej na celu obalenie społeczeństwa i wyeliminowanie płci męskiej. Co ciekawe, Manifest SCUM został opisany jako satyra lub parodia, zwłaszcza ze względu na jego podobieństwa do teorii kobiecości Freuda, jednak zostało to zakwestionowane przez samą Solanas. Czy do tej pory nie rozumiemy jej prawdziwego przesłania?
Kanadyjska reżyserka Mary Harron, która nakręciła film o próbie zabójstwa Warhola, nazwała manifest Solanas "diatrybą, która na 50 skąpych stronach obwinia mężczyzn za wszelkie zło współczesnego świata". Jednocześnie stwierdziła, że "ton tej nienawistnej tyrady jest chłodny, logiczny i bardzo zabawny".
Dokument „Strzeliłam do Andy’ego Warhola” ARTE.tv rzuca światło na tekst Solanas i przedstawia złożoną postać feministki, która często była zniekształcana. Przede wszystkim jednak stara się poważnie spojrzeć na wizjonerski manifest, zamiast odrzucać go jako urojenia szalonej kobiety.
O ARTE.tv
ARTE.tv to bezpłatny kulturalny kanał VOD współfinansowany ze środków unijnych, który powstał z inicjatywy publicznego, niekomercyjnego, francusko-niemieckiego kanału kulturalnego ARTE, istniejącego na rynku już od 30 lat. ARTE.tv ma na celu dotarcie do jak najszerszego grona Europejczyków poprzez udostępnianie wysokiej jakości programów w językach ojczystych odbiorców. Programy ARTE są dostępne w Internecie bezpłatnie w kilku wersjach językowych: francuskiej, niemieckiej, angielskiej, hiszpańskiej, polskiej i włoskiej.
Bezpłatna oferta cyfrowa ARTE.tv obejmuje najciekawsze programy z ramówki ARTE - nowoczesne filmy dokumentalne, reportaże śledcze, magazyny poświęcone aktualnym zagadnieniom społecznym, polityce, historii, podróżom, technologii, kulturze i popkulturze i sztuce.
Oferta obfituje także w relacje z różnorodnych występów scenicznych: spektakli operowych, baletowych, teatralnych oraz koncertów pełnego przekroju gatunków muzycznych. Programy ARTE.tv można oglądać bezpłatnie na www.arte.tv/pl, na urządzeniach mobilnych, a także na smart TV i na kanale na YouTubie https://www.youtube.com/c/ARTEtvDokumenty.
Więcej informacji i nowości znaleźć można na Facebooku, Instagramie platformy oraz na kanale X.
Aby otrzymywać cotygodniowy newsletter z nowościami ARTE.tv można zapisać się na stronie https://www.arte.tv/pl/articles/newsletter .

OPOWIEŚĆ WIGILIJNA I KRÓLOWA ŚNIEGU NA ŚWIĘTA W ARTE.TV
Z miłości do gier – Platige Image o kulisach powstawania „Secret Level”

Serial 'Udar' z Jackiem Poniedziałkiem dostępny w streamingu już 17 grudnia
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Gwiazdy

Anna Czartoryska-Niemczycka: Mój tata czytał mi książki. Teraz nagrania z jego głosem są najpiękniejszą pamiątką po nim
Wspólne czytanie wzmacnia więzi rodzinne, rozwija u dzieci wyobraźnię, poszerza zasób słownictwa, kształtuje gust literacki i zachęca do kreatywnego spędzania czasu wolnego – uważa Anna Czartoryska-Niemczycka. Aktorka czerpie z tradycji, którą w jej domu rodzinnym szczególnie pielęgnował jej tata. Teraz ona również promuje czytelnictwo i zachęca do tego, by sięganie po lektury stało się codziennym rytuałem.
Transport
Rośnie skala agresji na polskich drogach. Problemem jest nie tylko nadmierna prędkość, ale też jazda na zderzaku

Za kilka dni zaczynają się wakacje, czyli statystycznie najniebezpieczniejszy czas na drogach. Wśród głównych przyczyn takich zdarzeń na prostych odcinkach drogi są nadmierna prędkość i jazda na zderzaku. Zarządca autostrady A4 Katowice–Kraków w ramach kampanii „Nie zderzakuj. Posłuchaj. Jedź bezpiecznie” zwraca uwagę na zjawisko agresji na polskich drogach i przypomina, że bezpieczeństwo zaczyna się od osobistych decyzji kierowcy.
Muzyka
Alicja Węgorzewska: Czuję się ambasadorką polskiej kultury. Czasami dokonuję niepopularnych wyborów, ale moje pomysły są bardzo odkrywcze

Dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej została uhonorowana prestiżową nagrodą ShEO Awards 2025 w kategorii „Ambasadorka polskiej kultury” i jak podkreśla, w stu procentach na nią zasłużyła. Przyznawane przez tygodnik „Wprost” wyróżnienie trafia bowiem do kobiet, które zmieniają świat, a Alicja Węgorzewska czyni to od lat, nadając polskiej kulturze operowej zupełnie nowy wymiar. Tym razem szczególne uznanie otrzymała za stworzenie i rozwijanie Festiwalu Mozart Junior. W tym roku odbywa się już jego szósta edycja.