Pozycje z czarnej listy – co czytać podczas Tygodnia Zakazanych Książek?

Cenzurowane, zabraniane, palone na stosach – taki los spotkał lektury uważane za niemoralne i niebezpieczne. Czy słusznie się ich obawiano? Wielkimi krokami zbliża się Tydzień Zakazanych Książek, który rozpocznie się w niedzielę 19 września. Sprawdź, po jakie pozycje warto sięgnąć z tej okazji!

Tydzień Zakazanych Książek organizowany jest co roku od 1982 roku przez Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotekarzy. Początkowo był on odpowiedzią na coraz częstsze próby zakazywania książek w szkołach, księgarniach i bibliotekach. Według danych stowarzyszenia, od 1982 roku cenzorzy próbowali zakazać ponad 11 tysięcy tytułów. W samym roku 2020 było to aż 273 pozycje[1]. Przeważnie próby cenzury uzasadniane są ochroną najmłodszych przed „niewłaściwymi” treściami. W Polsce tegoroczne wydarzenie potrwa od 19 do 25 września.

– Choć w naszym kraju świętowanie Tygodnia Zakazanych Książek nie jest aż tak popularne, to ważne, żeby czytelnicy mieli świadomość, jak bardzo cenzura może wpłynąć na dostęp do literatury. Problem ten zresztą jest na pewno znany pokoleniom pamiętającym okres PRL, kiedy władze na liście zakazanych książek umieściła m.in. takie tytuły, jak „Rok 1984” George’a Orwella, a wiele przykładów prozy i poezji wydawano dopiero po wcześniejszym ocenzurowaniu „nieodpowiednich” fragmentów. Na szczęście istniały wtedy podziemne wydawnictwa, które zapewniały dostęp do tzw. książek bezdebitowych – wydawanych bez pozwolenia władz – wyjaśnia Edyta Niewińska z księgarni internetowej TaniaKsiazka.pl.

Demoralizacja i niepożądane wartości

W przeszłości książki kwestionowano przeważnie ze względu na przemycane w nich „niepożądane” idee. Obecnie wykreślenie pozycji z listy lektur czy zakazanie jej sprzedaży najczęściej spowodowane jest wpływem treści na kształtowanie umysłów najmłodszych czytelników. Wśród najbardziej kontrowersyjnych powieści wymienia się m.in. „Władcę much”, którego fabuła określana jest mianem brutalnej i demoralizującej, a także serię o Harrym Potterze, również w Polsce oskarżaną o szerzenie okultyzmu.

Negatywny wpływ na młodzież czy propagowanie odmiennych wartości to jednak nie jedyne powody zakazywania książek na całym świecie. W 1931 roku w chińskiej prowincji Hunan na czarnej liście znalazła się m.in. „Alicja w krainie czarów” Lewisa Carrolla, umieszczona tam ze względu na antropomorfizację zwierząt. Powieścią powszechnie zakazywaną z wielu przyczyn był także „Folwark Zwierzęcy” George’a Orwella – w ZSRR i krajach komunistycznych ze względu na antystalinistyczny wydźwięk, a w Zjednoczonych Emiratach Arabskich za sprzeczne z islamskimi wartościami przedstawienie świń. Do dziś książka zabroniona jest w Korei Północnej, a w Wietnamie można znaleźć jedynie jej ocenzurowaną wersję.

Co czytać podczas Tygodnia Zakazanych Książek?

Organizatorzy Tygodnia Zakazanych Książek zachęcają do sięgnięcia po lektury, które z różnych powodów w wielu krajach zakazano lub objęto cenzurą. Wśród nich można znaleźć znane na całym świecie zarówno pozycje uważane obecnie za wybitne, jak i przykłady literatury współczesnej. Na liście 100 najczęściej zakazywanych w ostatniej dekadzie pozycji, opracowanej przez Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotekarzy znaleźć można m.in. „Pięćdziesiąt twarzy Grey’a”, „Igrzyska śmierci” czy serię „Plotkara”[2].

– Wybór zakazanych lub cenzurowanych książek jest tak szeroki, że każdy czytelnik z pewnością znajdzie coś dla siebie. Najbardziej znanym przykładem jest powieść Raya Bradbury’ego „451 stopni Fahrenheita” opowiadająca, o ironio, o zabranianiu czytania i paleniu literatury w dystopijnej wizji Ameryki. Wśród najpopularniejszych zakazywanych książek można znaleźć też „Zabić drozda” Harper Lee, „Lot nad kukułczym gniazdem” Kena Kesey’a czy „Buszującego w zbożu” J.D. Salingera. Każda z tych pozycji jest niezwykle ceniona i warta lektury – podsumowuje Edyta Niewińska z TaniaKsiazka.pl.

[1:] https://bannedbooksweek.org/ala-announces-top-100-banned-challenged-books-of-last-decade/
[2:] https://www.ala.org/advocacy/bbooks/frequentlychallengedbooks/decade2019

TaniaKsiazka.pl to istniejąca od 2006 roku, prężnie rozwijająca się księgarnia online z siedzibą w Białymstoku. TaniaKsiazka.pl to marka należąca do spółki Glosel. Jej misją jest wyjście naprzeciw oczekiwaniom konsumentów i poszerzanie grona polskich czytelników. W asortymencie sklepu znajduje się ponad 400 tys. produktów, wśród których dostępne są m.in. książki, gry i zabawki. TaniaKsiazka.pl stale powiększa sieć stacjonarnych punktów odbioru zamówień online. Obecnie w całej Polsce jest ich 18, a do końca roku powstanie kilkadziesiąt kolejnych. Od 2020 roku marka organizuje TargiKsiążki.Online. Ostatnia edycja przyjęła formę festiwalu literackiego WyCzytOn, w którym wzięło udział ponad 3 miliony czytelników.

Glosel to firma specjalizująca się głównie w obszarach sprzedaży książek oraz produktów FMCG w internecie. Pod jej parasolem działają marki, takie jak TaniaKsiazka.pl i Bee.pl. Siedziba firmy mieści się w industrialnie urządzonym biurze w Białymstoku. Dodatkowo, spółka posiada ponad 8 tys. mkw. powierzchni magazynów w nowoczesnym kompleksie Panattoni Park, z którego realizuje zamówienia. Glosel zarządza także 5 księgarniami zlokalizowanymi w północno-wschodniej Polsce.