NIE OLEWAMY NATURY: Rozmowy naturalne #3 – Marcin Rząsa

Organizowany od ponad dwudziestu lat przez Geberit i markę KOŁO konkurs na toaletę publiczną ma swoją kolejną odsłonę. Tegoroczna, 23. edycja pod nazwą „Projekt Łazienki 2021” w przeciwieństwie do poprzednich nie dotyczy strefy miejskiej wraz z jej dworcami, bulwarami i atrakcjami turystycznymi. Tym razem uczestnicy muszą się zmierzyć ze znacznie bardziej wymagającą przestrzenią, jaką są góry i otaczająca je przyroda.

Termin składania prac mija 11 października. Niewiele zatem czasu zostało chętnym, by spróbować swych sił w projektowaniu publicznych przestrzeni sanitarnych. Obecna edycja to ukłon w stronę natury. Uczestnicy mają stworzyć projekt toalety zlokalizowanej w Tatrzańskim Parku Narodowym. Króluje tam zasada leave no trace – niepozostawiania śladów obecności człowieka. Tym trudniej tak zaprojektować elementy architektury, by nie wpływały destrukcyjnie na środowisko, zarówno fizycznie, jak i estetycznie.

Nie olewamy natury

W ramach konkursu z członkami jury prowadzone są „Rozmowy Naturalne”. To cykl wywiadów, który powstał w związku z akcją NIE OLEWAMY NATURY, której nazwa jest sztandarowym hasłem projektu. Jest to swego rodzaju kontynuacja towarzyszącej konkursowi inicjatywy marki KOŁO – NIE OLEWAMY MIASTA, której podstawą jest wiara w możliwość zmiany świata poprzez małe, lokalne działania.

Adresatami cyklu są przede wszystkim studenci uczestniczący w konkursie, jednak każdy, nawet osoba spoza branży, wyciągnie z niego coś dla siebie.

Trzeci odcinek Rozmów naturalnych poprowadziła Ewa Mierzejewska, z wykształcenia historyk sztuki, znana z programów telewizyjnych dotyczących aranżacji wnętrz, była redaktor naczelna magazynu Dom&Wnętrze, jurorka konkursów wzorniczych m.in. Must Have na festiwalu Łódź Design, a obecnie jak sama podkreśla, powracając do korzeni, organizatorka jedynych w Polsce targów sztuki współczesnej – Targów Sztuki Dostępnej. Gościem wirtualnego spotkania jest wybitny  rzeźbiarz, miłośnik gór i przewodnik tatrzański – Marcin Rząsa. Artysta od urodzenia jest związany z Zakopanem. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i na Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Bratysławie. Talent i zamiłowanie do rzeźbiarstwa odziedziczył zapewne po ojcu, Antonim Rząsie. Obecnie prowadzi galerię i muzeum Antoniego Rząsy w Zakopanem, współpracuje także z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego i z Muzeum Tatrzańskim. Doskonale zna potrzeby Tatrzańskiego Parku Narodowego, który w sezonie przyjmuje nawet kilkadziesiąt tysięcy turystów dziennie.

Z Ewą Mierzejewską rozmawiają o wpływie sztuki na przyrodę i o świadomości ekologicznej zarówno projektantów, jak i użytkowników.

Artysta, współpracując z Muzeum i Parkiem Narodowym, bardzo często jest proszony o konsultacje w sprawie projektowania małej architektury i mimo iż nie jest projektantem, chętnie wspiera radą.

– W przypadku małej architektury w takiej przestrzeni jak góry pojawia się myślenie bryłą, bardzo rzeźbiarskie, tak że niby nie moja dziedzina, a jednak wchodzi na moje podwórko – mówi Marcin Rząsa.

Jak podkreśla Ewa Mierzejewska, dobrze, że dwa światy – sztuki i sztuki użytkowej – się przenikają, dzięki temu zwiększa się wrażliwość odbiorców. Nie należy szufladkować artystów i ich dzieł, niech swobodnie się mieszają.

Wieloznaczne hasło NIE OLEWAMY NATURY w tym roku zyskuje swój dosłowny wymiar.  Mnóstwo ludzi zmęczonych lockdownem ruszyło na górskie szlaki, a ograniczona – przy stale wzrastającym ruchu turystycznym – liczba toalet i konieczność załatwiania potrzeb fizjologicznych nie pozostają bez wpływu na przyrodę. Tym bardziej zasadna jest tematyka tegorocznego konkursu „Projekt łazienki 2021”.

– W tym roku dziennie do Morskiego Oka wędrowało nawet ok. 15 tysięcy turystów, to już zaczyna być bolesny i mocno odczuwalny problem. Coś z tym trzeba zrobić, nie można tego ignorować i olewać, jak mówi hasło – dopowiada artysta.

Dotychczas stosowane przenośne toalety pozostawiają wiele do życzenia, jeśli chodzi o estetykę. Celem konkursu organizowanego przez Geberit i KOŁO jest też uwrażliwienie projektantów i włodarzy przestrzeni publicznych, zwłaszcza terenów zielonych, by elementy małej architektury były wkomponowane w krajobraz, by tworzyły spójną całość.

Czy poprzez sztukę możemy wychowywać ekologicznie społeczeństwo? Budowanie świadomości to proces długotrwały, tym bardziej powinniśmy uwrażliwiać na ten problem dzieci, by rosły z przekonaniem, że są częścią ekosystemu i muszą o niego dbać. – Nie przeceniałbym roli sztuki w procesie budowania świadomości ekologicznej. Myślę, że praca z młodzieżą, z dziećmi, daje szansę otwarcia głów młodych ludzi na myślenie pronaturalne. Byłoby bardzo pięknie, gdyby się okazało, że ktoś stworzył rzeźbę, obraz, instalację i nagle wszyscy zaczęliby się bić w piersi i byli przyjaźnie nastawieni do przyrody. Niestety tak nie jest – mówi z żalem Marcin Rząsa.

Cykl rozmów organizowanych przez KOŁO ma pomóc designerom odnaleźć swoją zawodową drogę i zaszczepić w nich misję zrównoważonego projektowania.

Zapraszamy na wystawę

Już od 16 października w Galerii Antoniego Rząsy w Zakopanem będzie można obejrzeć pierwszą od wielu lat tak obszerną prezentację prac Marcina Rząsy – na eskpozycji znajdą się rzeźby oraz sztuka użytkowa. Podczas wystawy będziemy mogli uczestniczyć w artystycznym dialogu dwóch rzeźbiarzy – ojca i syna. Twórca zaprezentuje prace z różnych etapów kształtowania się jego indywidualnego języka artystycznego, w tym także rysunki z dzieciństwa. Rzeźby Marcina Rząsy pachną lasem, mają regularne rysy twarzy i często zamknięte oczy oraz skromny ubiór, który wyróżniają tylko okazałe nakrycia głowy.

16.10.2021 – 3.03.2022, Galeria Antoniego Rząsy, Zakopane, ul. Bogdańskiego 16a.

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy z Marcinem Rząsą:

https://youtu.be/NQSD-5VjiPA

Zachęcamy do śledzenia strony konkursowej www.konkurskolo.pl i FB organizatora https://www.facebook.com/KOLOzawszewdobrymstylu

***

Konkurs KOŁO „Projekt Łazienki 2021” organizowany przez firmę Geberit budzi ogromne zainteresowanie wśród początkujących architektów i studentów architektury, których zadaniem jest stworzenie projektu toalety publicznej. Partnerem tegorocznej edycji został Tatrzański Park Narodowy, który na miejsce projektu wybrał Dolinę Chochołowską.

Konkurs zwraca uwagę na deficyt toalet publicznych w Polsce oraz na często pozostawiające wiele do życzenia warunki panujące w ogólnodostępnych ubikacjach. Przez ponad dwadzieścia lat, dzięki organizatorowi, partnerom, a także autorom najciekawszych zgłoszeń powstały nowoczesne, funkcjonalne i estetyczne toalety w wielu miejscach w Polsce.

Laureatów 23. edycji wyłoni znakomite jury, w którego gronie zasiadają eksperci z branży projektowej. Pula nagród wynosi ponad 50 tys. złotych. Termin przesyłania zgłoszeń 11.10.2021.

Wszelkie informacje, wytyczne projektowe, harmonogram oraz regulamin są dostępne na stronie  https://konkurskolo.pl/