NOWY PROJEKT CYFROWY - DIGITALIZACJA DÓBR KULTURY WROCŁAWIA

NOWY PROJEKT CYFROWY - DIGITALIZACJA DÓBR KULTURY WROCŁAWIA 

Grobowce w formie kaplicy w stylu neomauretańskim z wielobarwnej cegły, małej neoklasycystycznej świątyni zbudowanej m.in. z piaskowca z tympanonem wspartym na kolumnach korynckich, czy też budowli w stylu egipskim z szarego granitu – jedne z najcenniejszych zabytków Wrocławia na Starym Cmentarzu Żydowskim - Muzeum Sztuki Cmentarnej przy ul. Ślężnej otrzymają nowe, cyfrowe życie. 

Humanistyka cyfrowa obejmuje działania, które mogą być wykorzystywane do pracy w przestrzeni i z przestrzenią, służąc digitalizacji różnego rodzaju obiektów, artefaktów, tekstów i danych. To dziedzina, która może przysłużyć się promowaniu zabytków i wszelakich dóbr kultury wśród szerszego grona odbiorców i zwiększyć ich dostępność. 

Od września tego roku trwają prace nad wyjątkowym projektem “Materialność historii” wrocławskiej Fundacji Urban Memory, Muzeum Sztuki Cmentarnej, oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia oraz Fundacji Akcelerator Obywatelski SPARK, które podjęły się działania na rzecz digitalizacji 3D czterech największych i najbardziej reprezentacyjnych grobowców znanych rodzin żydowskich z przedwojennego Breslau znajdujących się na Starym Cmentarzu Żydowskim przy ul. Ślężnej we Wrocławiu. Już w drugiej połowie grudnia grobowce będzie można zobaczyć w przestrzeni cyfrowej i obejrzeć z bliska ich detale architektoniczne i kunszt kamieniarski. Projekt powstał dzięki finansowaniu z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO Kultura).

Świadectwo minionej epoki

Ambitny projekt „Materialność historii – Digitalizacja i popularyzacja zabytkowych grobowców dawnego Wrocławia” został poświęcony miejscom spoczynku czterech żydowskich rodzin: KAUFFMANNÓW, KOLKERÓW, COHNÓW i SCHOTTLAENDERÓW. „Spośród kilkuset grobowców do skanowania 3D zostały wybrane te najbardziej okazałe pod względem architektonicznym i mające znaczenie pod względem kulturowo-historycznym. Wszystkie są emanacją wysokiego statusu majątkowego i społecznego pochowanych w nich rodzin. Wszystkie również odzwierciedlają proces integracji ze społeczeństwem niemieckim i światem chrześcijańskim. Grobowce te projektowane były przez znanych architektów i wykonane przez znamienite warsztaty kamieniarskie. Są one świadectwem pewnej epoki kulturowej, która wraz z Zagładą wrocławskiej społeczności żydowskiej odeszła bezpowrotnie” – wyjaśnia dr Renata Wilkoszewska-Krakowska, kierowniczka Muzeum Sztuki Cmentarnej we Wrocławiu.       

Odkrywanie nowej płaszczyzny pamięci

„Rozwój technologii cyfrowych oraz powstanie innowacyjnych urządzeń umożliwiających dokumentację przeszłości czy tworzenie nowych form upamiętnienia są niezwykle istotne w studiach nad pamięcią. Najnowsze aparatury badawcze, a zwłaszcza narzędzia cyfrowe, pozwalają np. na odtworzenie na bazie istniejących archiwów utraconych dóbr kultury i stworzenie relacji z nimi” – tłumaczy Agnieszka Jabłońska, współzałożycielka Fundacji Urban Memory, która zainicjowała projekt digitalizacji grobowców. 

Jakie techniki wykorzystano przy projekcie „Materialność historii”?

„Staramy się łączyć techniki skanowania 3D z fotogrametrią, czyli tworzeniem modeli ze zdjęć. Zdjęcia służą nam do oddania tekstury i wyglądu. Co warto wiedzieć o samych modelach 3D? To modele geometryczne, zbudowane z przestrzennej siatki wielokątów – z kilku, a nawet kilkudziesięciu milionów takich elementów. Ilekroć mówię o modelu 3D mam na myśli coś właśnie takiego” – dodaje Mariusz Librowski, prezes Fundacji Akcelerator Obywatelski SPARK, która podjęła się digitalizacji grobowców. Warto wspomnieć, że omawiane grobowce są wielkości małych budynków i do ich digitalizacji zastosowano drony i specjalne skanery.

Po co nam modele 3D grobowców?

“Digitalizacja cyfrowa pozwala na dokumentację i dokładne wymiarowanie grobowców, co w przyszłości może się przydać do zaplanowania dalszych prac konserwatorskich tych obiektów. Przede wszystkim jednak ma ona ogromny walor edukacyjny, bowiem pozwala uczyć o przedwojennej społeczności żydowskiej naszego miasta poprzez nowe technologie. A także w drugą stronę, ktoś kto interesuje się skanowaniem 3D może trafić na ten projekt jako przykład digitalizacji struktur małej architektury i przy okazji dowiedzieć się więcej o rodzinach pochowanych w tym miejscu i ich losach. Dodatkowo rozszerzamy grono odbiorców i zwiększamy dostępność tej wyjątkowej spuścizny sztuki cmentarnej z cmentarza przy ul. Ślężnej, która powstała w przedwojennym Breslau. Możemy sobie wyobrazić, że potomkowie Żydów z Breslau mieszkający na drugim końcu świata, a także badacze i badaczki różnych dziedzin i uniwersytetów, chętnie zapoznają się z nową cyfrową odsłoną grobowców” - podkreślają Agnieszka Jabłońska z UMF i Mariusz Librowski z Fundacji SPARK.  

Porozmawiajmy o materialności historii

Wszystkie osoby, które chciałyby dowiedzieć się więcej o projekcie skanowania nagrobków żydowskim przy ul. Ślężnej, serdecznie zapraszamy na webinar „Wirtualne dziedzictwo Wrocławia/Breslau – pamięć digitalizacji/digitalizacje pamięci”, który odbędzie się już 19.12.2024 o godz. 18.00. 

Więcej informacji o projekcie i wydarzeniu na stronie: https://urbanmemoryfoundation.org/grobowce/ 

Niebawem efekty digitalizacji 3D czterech grobowców wraz z opisem historii pochowanych w nich rodzin będzie można zobaczyć na stronie Fundacji.  

Czego uczy nas historia?

Imponujący kunszt pracy dawnych architektów i bogactwo formy nie są jedynymi walorami grobowców objętych projektem. 

„Historie tych ludzi są przede wszystkim przestrogą do czego może prowadzić z pozoru niewinne wykluczenie społeczne i brak tolerancji. Wszystkie rodziny pochowane w tych grobowcach lub ich potomkowie zostały dotknięte nazistowskimi represjami, a nawet dramatem Zagłady. Dlatego tak ważne jest kształtowanie postaw tolerancji i empatii wobec drugiej osoby, niezależnie od jej pochodzenia, wyznania czy poglądów, wzajemny szacunek czy przestrzeganie i poszanowanie praw obywatelskich” – zaznacza dr Renata Wilkoszewska-Krakowska.

Partnerzy projektu i finansowanie

Partnerzy: Fundacja Urban Memory, Muzeum Miejskie Wrocławia - Muzeum Sztuki Cmentarnej Stary Cmentarz Żydowski oraz Fundacja Akcelerator Obywatelski SPARK.

Finansowanie: całościowy budżet projektu prowadzonego od września do grudnia 2024 r. to 125.890 zł, z czego 100.000 zł pochodzi ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO Kultura) a 25.890 zł to wkład własny w projekt Fundacji Urban Memory.

Podpisy z klipów z drona

Nagrania z procesu digitalizacji grobowców na Starym Cmentarzu Żydowskim przy ul. Ślężnej we Wrocławiu. Materiał wykonany przez Fundację Akcelerator Obywatelski SPARK.