Architektura w kinematografii

Najlepsze filmy potrafią przenieść widza w czasie i przestrzeni. Choć można to przypisać wielokrotnie nagradzanym aktorom, efektom specjalnym i intrygującemu scenariuszowi, scenografia również odgrywa w tym ważną rolę. Architektka Joanna Kulczyńska-Dołowy wybiera filmy, których plany zdjęciowe zainspirowały jej pracę.

Podobnie jak architektura, scenografia może wywołać określone emocje i stworzyć nastrój poprzez wykorzystanie perspektywy, przestrzeni, proporcji, światła, koloru i detali. Dlatego, tak jak architekci, scenografowie są artystami, którzy doceniają i tworzą przestrzenie przeznaczone dla człowieka i jego postrzegania emocji.

– Zwłaszcza dla pokolenia wychowującego się w XX wieku, telewizja i kino stały się poniekąd oknem na zachodni świat. Dzięki nim mogliśmy obserwować nie tylko odmienne zwyczaje, ale także robiącą wrażenie scenografię, tak inną od wnętrz, które widywaliśmy na co dzień. Myślę, że wielu współczesnych architektów do dziś wspomina produkcje, dzięki którym zakochali się w swojej profesji – marząc o projektowaniu tak samo spektakularnych przestrzeni. Jestem też przekonana, że nie byłyby to jedynie wielkie hollywoodzkie dzieła. Sama, z własnego dzieciństwa z uśmiechem wspominam kreskówkę „Jetsonowie”, która od najmłodszych lat rozbudzała moją wyobraźnię i poszerzała horyzonty funkcjonalności. – wyjaśnia Joanna Kulczyńska-Dołowy, architektka, współwłaścicielka pracowni Kulczyński Architekt.

Adwokat diabła (1997)

Wiele dramatów sądowych pokazuje widzom próby i udręki prawników walczących o wytyczenie granicy między dobrem a złem. „Adwokat diabła” kroczy podobną ścieżką, dodając fabule nadprzyrodzony zwrot akcji. Oprócz znakomitych występów gwiazdorskiej obsady, uwagę widzów przyciąga dobrze przemyślana atmosfera filmu i starannie stworzona scenografia. Bogactwo planów zdjęciowych stanowi idealną symbolikę dla głównego tematu produkcji – próżności.

Kreacja wyjątkowego świata bogatych i uprzywilejowanych mieszkańców Nowego Jorku była sporym wyzwaniem. Choć styl miasta jest powszechnie znany, scenograf, Bruno Rubeo, chciał zestawić go ze sceneriami charakterystycznymi dla postaci Johna Miltona. Twórcy nie chcieli przedstawiać bohatera jako mężczyzny z normalnym życiem i zwykłym mieszkaniem. Plan zdjęciowy został zaprojektowany tak, by w pełni uchwycić tajemniczość Miltona.

- „Adwokat diabła” świetnie gra kontrastami w scenografii. Twórcy w spektakularny sposób zestawiają ze sobą wnętrza proste, industrialne, na pierwszy rzut oka wręcz puste, z apartamentami ociekającymi blichtrem i bogactwem, jak np. penthouse dewelopera Alexandra Cullena, należący w rzeczywistości do Donalda Trumpa. – dodaje Joanna Kulczyńska-Dołowy.

Seks w Wielkim Mieście (1998-2004)

W latach 90. na ekranach telewizorów zadebiutowała produkcja, która nie tylko podbiła serca widzów, ale również odmieniła sposób patrzenia na scenografię seriali. W „Seksie w Wielkim Mieście” Nowy Jork tętni życiem, zachwycając ekstrawaganckimi przestrzeniami i luksusowymi apartamentami. Jednym z nich jest mieszkanie Aleksandra Petrovsky’ego – jego dwupiętrowy loft w centrum miasta charakteryzował się wyrafinowanym stylem i był wystarczająco przestronny, by pomieścić fortepian, motocykl i pracownię artystyczną.

- W serialu „Seks w Wielkim Mieście” postać Petrovsky’ego grał Michaił Barysznikow, rosyjski tancerz baletowy i choreograf. W wywiadach mówił później, że na planie czuł się tak jak w domu – był pod takim wrażeniem przestrzeni, że osobiście przyniósł obrazy ze swojej prywatnej kolekcji, aby powiesić je na ścianach. Mieszkanie jest też pełne pereł designu XX wieku, np. foteli zaprojektowanych przez Charlesa Eamesa. – dodaje Joanna Kulczyńska-Dołowy.

2001: Odyseja Kosmiczna (1968)

Kubrick był znany ze swojej skrupulatności i dbałości o szczegóły. Na potrzeby filmu „2001: Odyseja Kosmiczna” starał się stworzyć wyjątkowy świat epoki kosmicznej. Reżyserowi zależało na realistyczniejszym podejściu w projektowaniu scenografii po obejrzeniu filmów science-fiction z wczesnych lat 60. Oprócz dodania scenerii autentycznego wyglądu, jego głównym celem było przewidywanie przyszłego postępu technologicznego. Należy pamiętać, że podczas gdy Kubrick i jego załoga projektowali wygląd przyszłości, NASA pracowała gorączkowo nad Programem Apollo, mającym wysłać człowieka na Księżyc. Plany w „2001: Odysei kosmicznej” musiały nadążać za postępem technologicznym, inaczej wizja projektowa okazałaby się przestarzała i błędna.

Filmowe panele przełączników, systemy wyświetlania i sprzęt komunikacyjny we wnętrzach statków kosmicznych zostały zaprojektowane przez zespół Kubricka złożony z astronomów, ekspertów aeronautyki i inżynierów lotniczych, aby zapewnić najwyższy poziom technicznego realizmu.

- „2001: Odyseja Kosmiczna” zrobiła na mnie olbrzymie wrażenie swoim minimalizmem, tak innym od znanych filmów sci-fi obfitujących w ekstrawaganckie efekty i scenografię.  Warto zauważyć, że sam Kubrick o swojej sztuce powiedział kiedyś: „To nie jest wiadomość, którą kiedykolwiek staram się wyrazić słowami”. Oglądanie filmu jest doświadczeniem niewerbalnym – tylko 40 minut z dwugodzinnej produkcji zawiera dialogi. Jako wizualny gawędziarz, Stanley Kubrick przedkłada w swoich pracach obrazy nad słowa. – wyjaśnia Joanna Kulczyńska-Dołowy.

Mad Men (2007-2015)

Akcja serialu Matthew Weinera rozgrywa się w latach 60. XX wieku, chwalebnym okresie konsumpcjonistycznych i hedonistycznych ideałów, a jej miejscem jest firma reklamowa przy Madison Avenue. Seria, przynajmniej na pierwszy rzut oka, jest odurzająco bogata w powierzchowne przyjemności, takie jak szczegółowa scenografia, ubrania, rekwizyty i sama obsada.

Atrakcyjność produkcji jest głęboko zakorzeniona w nieskazitelnie zaprojektowanych planach zdjęciowych. Fabuła serialu to opowieść o Nowym Jorku w stanie entropii. Weinerowi zależało nie na odtworzeniu stylistyki epoki, która byłaby bardziej błyszczącą i dopracowaną fantazją – zamiast tego chciał pokazać prawdziwe i wiarygodne wnętrza.

- Biuro Dona, głównego bohatera serialu, to doskonały przykład nowoczesnego projektu z lat 60.: ponadczasowego i wielofunkcyjnego. Scenografowie świetnie uchwycili nowoczesno-retro estetykę tego okresu uwzględniając we wnętrzu kultowe meble z epoki. Fabuła produkcji obejmuje 10 lat, od roku 1960 do 1970 – twórcy zadbali o to, by w projektach podkreślić kulturowy przewrót, jaki przechodziła w tym czasie Ameryce – łącząc nowoczesne meble z połowy stulecia z kolorowymi i jasnymi dziełami sztuki, tkaninami, aby wizualnie uchwycić zmianę gustu estetycznego późnych lat 60. – zauważa Joanna Kulczyńska-Dołowy.

Dom nad jeziorem (2006)

Widowiskowy dom położony nad jeziorem jest miejscem kluczowym dla fabuły filmu z Sandrą Bullock i Keanu Reevesem. Konstrukcja z klonem pośrodku wnętrza została zbudowana na potrzeby produkcji na Maple Lake w Willow Springs w stanie Illinois. Maple Lake okazało się być idealną scenografią dla powstającego filmu – naturalnym, spokojnym i romantycznym otoczeniem. Tytułowy dom zaprojektował brytyjski architekt, Nathan Crowley.

- Scenografia „Domu nad jeziorem” jest jednocześnie jednym z najważniejszych elementów fabuły filmu. Wnętrza nie są zaprojektowane przypadkowo – są połączeniem nieprzemijającej klasyki i nowoczesnego sznytu, urządzone w stylu, który swoje uzasadnienie znajduje w przedstawionej historii. – podsumowuje Joanna Kulczyńska-Dołowy z pracowni architektonicznej Kulczyński Architekt.

Kulczyński Architekt

Pracownia specjalizująca się w projektach architektonicznych, urbanistycznych i projektach wnętrz założona niemal trzydzieści lat temu przez architekta Bogdana Kulczyńskiego. To rodzinna firma – zespołem projektów wnętrz zajmuje się córka założyciela, architekt Joanna Kulczyńska-Dołowy. W ciągu niemal trzech dekad działalności w pracowni powstało wiele projektów, które na stałe wpisały się w krajobraz Warszawy (i nie tylko), ale też zostały docenione w konkursach architektonicznych, np. Centrum Olimpijskie wraz z założeniem biurowym Athina Park, Europejskie Centrum Bajki w Pacanowie, apartamentowce Finale Apartments. Pracownia Kulczyński Architekt ma na koncie rewitalizacje i adaptacje istniejących budynków, np. Fabryka Trzciny, Dom Handlowy Mysia 3, Smolna 40, projekty prywatnych budynków mieszkalnych oraz wnętrz.

Realizacje architektoniczne pracowni Kulczyński Architekt powstają z ogromnym szacunkiem dla historii
i otoczenia. Projekty wnętrz są dopracowane w najmniejszych detalach – funkcjonalność idzie w parze z estetyką na najwyższym poziomie.

www.kulczynski.com