Kobiece oblicze designu

Ikoniczne projekty meblarskie, wielkie zlecenia aranżacyjne najbardziej znanych lokalizacji oraz wspaniałe wyczucie stylu – opis ten nie należy tylko do dominujących świat designu mężczyzn. Także wiele projektantek zyskało sławę oraz status ikon, a ich projekty produkowane są do dziś. Kim są najsłynniejsze damy designu? Które z ich sławnych mebli można nabyć w sklepach z wyposażeniem wnętrz – m.in. w Galerii Wnętrz DOMAR?

Trudno uwierzyć, że jeszcze na początku XX wieku uczelnie artystyczne nie przyjmowały studentek na wydziały architektury czy wzornictwa. Wyjątek stanowił Bauhaus, a także rosyjski VKhUTEMAS i Deutsche Werkstätten w Dreźnie-Hellerau. W pozostałych przypadkach projektantki zdobywały umiejętności pod okiem i w cieniu sławnych kolegów, często prezentując swoje produkty pod ich nazwiskiem. Jak mówi Aldona Mioduszewska z wrocławskiej Galerii Wnętrz DOMAR, tak było w przypadku Charlotte Perriand, której szezlong sygnował Le Corbusier czy twórczyni przełomowej kuchni frankfurckiej Margueritte Schutte Lichotzky. Choć była pierwszą kobietą studiującą na wiedeńskiej Kunstgewerbeschule, jednak tylko dzięki protekcji Gustava Klimta.

Czy podobnie zaczynała każda największych przedstawicielek światowego designu? Jak wyglądały ich dzieje?

Eileen Gray

Jedną z najważniejszych postaci w historii designu i architektury jest Eileen Gray. Urodziła się w 1878 roku w Irlandii, a swoją karierę rozpoczęła w Paryżu, gdzie zyskała sławę jako projektantka mebli i wnętrz.

- Jej styl charakteryzował się minimalistyczną elegancją i doskonałym wykonaniem. Wiele z jej projektów stało się ikonami designu, takimi jak na przykład fotel  Bibendum  czy stolik pomocniczy E1027 Adjustable Table. Gray była również jednym z pierwszych projektantów, którzy eksperymentowali z nowoczesnymi materiałami, takimi jak chromowana stal i szkło – mówi ekspertka z Galerii Wnętrz DOMAR.

Największą sławę Eileen Gray przyniósł jednak… jej dom, który zaprojektowała na południu Francji dla siebie i swojego partnera Jeana Badovici. Dom E1027, bo tak nazwała go Gray, to kwintesencja modernistycznego stylu. Dosłownie zakochał się w nim sam Le Corbusier, który był częstym gościem w E1027. Choć przez jakiś czas jej sława zwolniła tempa, w latach siedemdziesiątych prace Gray ponownie odkryto i doceniono.

Charlotte Perriand

Żyjąca w latach 1903-1999 projektantka Charlotte Perriand studiowała z kolei na École de l’Union Centrale des Arts Décoratifs w Paryżu, przyjmującej jedynie… kobiety. Już tam zwróciła uwagę nauczycielek swoimi innowacyjnymi projektami. W latach 20. XX wieku zaprojektowała swoje pierwsze meble, które szybko stały się zupełnym hitem. Z czasem zaczęła także współpracować ze słynnym Le Corbusierem i Pierre’em Jeanneretem, projektując ikoniczne meble i wystroje wnętrz w stylu  modernistycznym.

- Charlotte Perriand jest współautorką czterech kultowych mebli z 1928 roku - fotela z odchylanym oparciem, LC1, foteli biurowych „Grand Confort” LC2 i LC3 oraz szezlonga „maszyna do odpoczynku” LC4. To pod jej wpływem zrodziła się idea krzesła jako maszyny do siedzenia - mebla funkcjonalnego, odpowiadającego potrzebom człowieka. Jednak ze względu na reputację Le Corbusiera, meble nazwano od jego inicjałów i przypisywano mu ich koncepcję oraz projekt – wyjaśnia Aldona Mioduszewska i dodaje:

- Szezlong LC4 Chaise Longue, posiadający status ikony wzorniczej, to eleganckie krzesło wykonane z chromowanej stali i skóry, które stało się symbolem awangardowej estetyki. Niebagatelny był tu wpływ innej słynnej projektantki - Eileen Gray - od której Perriand przejęła designerską fascynację stalą oraz szkłem. W 1940 roku projektantka przeprowadziła się do Japonii, gdzie zaczęła gruntownie studiować kulturę i tradycyjne rzemiosło tego kraju. To także miało wpływ na jej projekty, w których łączyła elementy nowoczesnego designu z tradycyjnymi motywami oraz technikami Kraju Kwitnącej Wiśni. W tym czasie zajmowała się także projektami aranżacji wnętrz – na przykład japońskiego baru „Tokyo” w Paryżu, który stał się kultowym miejscem na mapie tej metropolii.

Perriand była również zaangażowana w projektowanie przestrzeni publicznych – przykładem tego jest przygotowany przez projektantkę wystrój wnętrz w słynnym Unité d’Habitation Le Corbusiera w Marsylii.

Elsie de Wolfe

Elsie de Wolfe, znana również jako Lady Mendl, była amerykańską projektantką wnętrz i autorką, uważaną za jedną z pionierek nowoczesnego stylu dekoracyjnego. Urodziła się w 1859 roku w Nowym Jorku i zaczynała karierę jako aktorka. W 1904 roku porzuciła pracę w teatrze i wykorzystując kontakty towarzyskie, została pierwszą w świecie projektantką wnętrz.

- Pierwsze zlecenie projektantki – wyposażenie prywatnego klubu dla kobiet – okazało się wielkim sukcesem i otworzyło drogę do dalszej kariery. Kształtowała gust oraz upodobania zarówno nowojorskiej i hollywoodzkiej socjety, jak i przeciętnych obywateli. Lady Mendl publikowała również w prasie porady oraz wskazówki wnętrzarskie, które w późniejszym czasie zostały zebrane książce The House in Good – mówi Aldona Mioduszewska i dodaje:

- W swoich projektach Elsie de Wolfe skupiała się na przestrzeniach jasnych, przewiewnych i eleganckich, w których akcentowała minimalizm, harmonię i prostotę. Przyciągała uwagę swoim stylowym podejściem, wprowadzając w swoich projektach nowe, nietypowe rozwiązania - takie jak stosowanie jasnych, pastelowych kolorów czy kwiatów i tkanin jako dekoracji. Była też miłośniczką beżu i chętnie wprowadzała go do wnętrz. Jedna z anegdot mówi, że podczas pobytu w Egipcie i zwiedzania piramid, bardziej od historycznych czy kulturalnych aspektów, zafascynował ją ich… kolor. Ponoć wykrzyknęła – „To beż! To mój kolor”.

Jednym z jej najsłynniejszych projektów były dekoracje wnętrz nowojorskiej Willi Shakspeare’a, w którym użyła pastelowych kolorów, aby wykreować przestrzeń przytulną i elegancką. Innym, ważnym projektem była aranżacja pomieszczeń francuskiego domu Armanda de Potter, w którym skupiła się na ożywieniu przestrzeni dzięki zastosowaniu roślin i kwiatów.

- Elsie de Wolfe cieszyła się także dużą popularnością wśród gwiazd kina, projektując między innymi wnętrza domu aktorki Coleen Moore czy Gary’ego Coopera. Współpracowała również z wieloma znanymi osobistościami, takimi jak księżniczka Anastazja Romanowa czy Coco Chanel. Życie dzieliła między Nowy Jork i Wersal. To właśnie we Francji zainteresowała się bliżej meblarstwem XVII i XVII w. Była też zapaloną rzeczniczką odnowienia pałacyku Petit Trianon w Wersalu, zamysł doprowadziła do finału po 1907 roku, dzięki wsparciu Anne Morgan, dziedziczki fortuny i frankofilki – dodaje ekspertka Galerii Wnętrz DOMAR.

Jej styl wpłynął na rozwój dekoracji wnętrz i architektury na całym świecie, stając się inspiracją dla wielu projektantów i architektów. Elsie de Wolfe zmarła w 1950 roku, pozostawiając po sobie nie tylko wspaniałe projekty, ale także dziedzictwo w dziedzinie projektowania wnętrz.

Florence Knoll

Jedną z najbardziej wpływowych twórczyń w powojennej Ameryce była Florence Knoll. Bardzo wcześnie zainteresowała się architekturą, dlatego zaczęła naukę w Kingswood School for Girls, która była częścią słynnej uczelni Cranbrook Academy of Art. Tam zauważono jej geniusz i charyzmę - nastoletnia Florence potrafiła zaprojektować wnętrze całego domu. Dzięki rekomendacjom, studia architektoniczne ukończyła w pod opieką Waltera Gropiusa, ojca-założyciela Bauhausu i Marcela Breuera. W Illinois Institute of Technology uczył ją sam Ludwig Mies van der Rohe – ostatni dyrektor Bauhausu i gigant współczesnej architektury. Potem projektantka przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie poznała Hansa Knolla, który był producentem mebli. Tak też zaczęła się wielka miłość i równie duża przygoda z wzornictwem.

- Florence zawsze była wierna filozofii projektowania Bauhaus i uważała, że meble powinny uzupełniać przestrzeń architektoniczną, a nie z nią konkurować. Dlatego utworzyła w Knoll oddział Planning Unit – jednostkę planowania, odpowiedzialną za planowanie przestrzeni na podstawie analizy potrzeb klientów  i wzorców użytkowania. Zajęła się także przestrzeniami biurowymi wyznaczając standardy nowoczesnych wnętrz korporacyjnych. Nazwała je stacjami roboczymi na planie otwartym, ale my zapamiętamy je jako „open space”. To Florence Knoll jako pierwsza zaproponowała swoim klientom moodboardy jako materiał poglądowy umożliwiający lepsze poznanie materiałów i tworzyw wykorzystanych w projekcie – wyjaśnia Aldona Mioduszewska.

Ale Florence to nie tylko wizjonerka i racjonalizatorka, to przede wszystkim utalentowana projektantka. Potwierdza to jej wspaniały projekt - biurko Executive Desk, zaprojektowane w 1955 roku. Mebel ten jest doskonałym przykładem minimalistycznego stylu, który stał się charakterystyczny dla projektów Knoll. Biurko zostało wykonane z naturalnych materiałów - drewna i stali nierdzewnej, a także jest uważane za jedno z najważniejszych projektów w historii amerykańskiego wzornictwa.

- Innym ikonicznym projektem Knoll jest sofa Florence Knoll, która została zaprojektowana w 1954 roku. Jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych projektów w historii amerykańskiego wzornictwa, który charakteryzuje się minimalistycznym stylem, prostymi liniami i eleganckim wykończeniem. Sofa jest nadal produkowana i cieszy się ogromną popularnością wśród miłośników wzornictwa na całym świecie – przypomina ekspertka Galerii Wnętrz DOMAR.

Ray Eams

Nie można zapomnieć o Ray Eames - amerykańskiej projektantce i artystce, która wraz ze swoim mężem, Charlesem, stała się jedną z najważniejszych postaci wzornictwa przemysłowego XX wieku. Jak mówi Aldona Mioduszewska, nie sposób opowiadać o kultowym designie Ameryki lat 50 i 60. bez duetu Ray i Charlesa Eamsów. To im zawdzięczamy słynne krzesło Plywood czy Executive Lounge, a słynny fotel Eames Lounge Chair and Ottoman, powstały w stulecie urodzin Zygmunta Freuda, nie tylko jest uważane za jedno z najwygodniejszych krzeseł w historii, ale też doczekało się wielu „ról” filmowych - choćby w twórczości Woody Allena:

- Eksperymentowali ze sklejką, drutem stalowym oraz drewnem. Ich krzesło Wire Chair stało się ulubieńcem Ameryki, podobnie jak model Plywood, które magazyn Time uznał za najpiękniejsze krzesło XX wieku.

Dziedzictwo pionierek na wyciągnięcie ręki

Bez względu na wybrany przez nas styl wnętrza, piękne i wysokiej jakości meble stworzone na wzór projektów wspaniałych, kobiecych ikon designu można znaleźć w ofercie salonów na terenie wrocławskiej Galerii Wnętrz DOMAR. Dzięki pomysłowości, funkcjonalności i niesamowitemu wyczuciu stylu, który został przelany przez projektantki w te modele, meble w odświeżonej formie wspaniale definiują wnętrza, a my z przyjemnością spędzamy w nich każdą chwilę.