Jak wspominać tych, którzy już odeszli, by znów nie czuć bólu?

Początek listopada, a z nim Dzień Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny, to dla wielu z nas trudny i emocjonalnie wymagający okres. Niezależnie od tego, czy straciliśmy bliską nam osobę niedawno, czy też przeżywamy żałobę od dłuższego czasu, te dni mogą przywracać bolesne wspomnienia i wywoływać ból. Magdalena Frąckowiak, psycholog i psychoterapeuta Puckiego Hospicjum pw. Św. Ojca Pio podpowiada, jak wspominać bliskich i zaopiekować się sobą w tym czasie.

Jak przeżywamy żałobę?

Nie ma jednej recepty, gdyż żałoba jest całkowicie indywidualną reakcją na stratę. Może trwać dłużej, może krócej, mieć różną intensywność. – Można ją porównać do płatka śniegu. Tak, jak nie ma na świecie dwóch identycznych osób, tak i nie ma dwóch takich samych doświadczeń żałoby – wyjaśnia Magdalena Frąckowiak, psycholog i psychoterapeuta Puckiego Hospicjum. – To powszechne doświadczenie, które dotyka każdego, a jednocześnie bardzo indywidualne, przeżywane na wiele odmiennych sposobów – dodaje. Jak zaznacza psycholog, nie ma jednego, odgórnego planu, który opisywałby właściwe godzenie się z utratą bliskiej osoby. Należy pozwolić sobie na przeżywanie wszystkich towarzyszących nam emocji „po swojemu” – Sposób przechodzenia przez stratę jest zależny od wielu czynników, takich jak temperament, osobowość, ale także sieci wsparcia społecznego, style radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, czy nawet wiara w określony porządek świata i własne życiowe doświadczenia – mówi Magdalena Frąckowiak.

Aktywności, które mogą pomóc w walce z żałobą

- Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że z żałobą nie trzeba walczyć. To jest bardzo ważny etap, przez który trzeba przejść po to, by poradzić sobie z odejściem bliskiej osoby – mówi Magdalena Frąckowiak z Puckiego Hospicjum. – Reakcje na tę stratę mogą być bardzo różne, tak samo, jak późniejsze sposoby radzenia sobie z nią. Każdy musi odnaleźć własną drogę – dodaje. W tak trudnym emocjonalnie czasie powinniśmy pamiętać o tym, by zatroszczyć się o siebie – duchowo, fizycznie i mentalnie.

Pomocne może okazać się poszukanie wsparcia u bliskich osób, z którymi można porozmawiać, powspominać, ale czasami też po prostu pomilczeć. – Być może dla kogoś skuteczne będzie wyrażanie własnych emocji w formie np. pisania dziennika, malowania czy tworzenia kolaży zdjęć – mówi psycholog. – Powinniśmy też, w miarę możliwości, utrzymać te nasze aktywności i zainteresowania, które dotychczas sprawiały nam przyjemność. Nie zapominajmy też o zdrowiu i wysiłku fizycznym, wszak umysł i ciało wzajemnie na siebie oddziałują – dodaje.

Samemu czy w szerszym gronie – jak wspominać?

Proces żałoby jest bardzo indywidualną kwestią, stąd trudno o jednoznaczne odpowiedzi. – Nasze myśli, emocje i potrzeby w trakcie procesu żałoby mogą być bardzo różne. W tym czasie kluczowe jest to, aby dobrze zadbać o siebie, być w zgodzie ze sobą, swoimi uczuciami i potrzebami – wyjaśnia Magdalena Frąckowiak. – Aby to było możliwe, musimy najpierw określić, czego potrzebujemy. Warto zapytać siebie: Co będzie dla mnie dobre? Czego potrzebuję w tym czasie? Czy jestem teraz w stanie to zrobić? – dodaje ekspertka.

Kiedy sięgnąć po pomoc?

Choć każdy z nas przeżywa żałobę inaczej, to w trakcie jej trwania pojawiają się zazwyczaj żal, smutek, apatia, złość, poczucie osamotnienia, a także objawy fizjologiczne, cierpienie emocjonalne i psychiczne. – Jeśli będziemy próbowali uciec od tych trudnych emocji, „dusili” je w sobie lub wypierali, to żałoba może przerodzić się w depresję lub powikłaną postać – wyjaśnia Magdalena Frąckowiak z Puckiego Hospicjum. – Jeśli zauważymy, że mamy trudność w zrozumieniu tych emocji lub mimo upływu czasu nie radzimy sobie z nimi, mamy duże poczucie osamotnienia, wyobcowania lub też niechęć do obarczania bliskich swoimi problemami, to warto rozważyć zasięgnięcie pomocy specjalisty lub poszukać organizacji, która prowadzi grupę wsparcia dla osób w żałobie – dodaje psycholog.

Uczestnictwo w grupie wsparcia, dzięki dzieleniu się podobnymi doświadczeniami, pozwala zrozumieć i zaakceptować różnorodne emocje związane ze stratą. Stwarza okazję do tego, by przyjrzeć się temu, co pomaga innym oraz odnaleźć w sobie właściwy sposób przeżywania. Dodatkowo to co najważniejsze – grupa wsparcia daje poczucie, że nie jest się osamotnionym ze swoją stratą.

Jak pomóc osobie w żałobie?

- Warto pamiętać, że większość ludzi nie chce być w żałobie sama. Wsparcie płynące od najbliższych ma w tym czasie ogromne znaczenie i wpływa na przebieg całego procesu – zaznacza Magdalena Frąckowiak. – Nieoceniona jest dostępność, czyli poczucie, że ma się na kogo liczyć, oraz że gdy będziemy potrzebowali pomocy czy rozmowy, to zawsze je otrzymamy – dodaje. Jak podkreśla ekspertka, w pierwszym okresie żałoby najważniejsza jest pomoc fizyczna, w rutynowych, codziennych obowiązkach: zakupach, porządkach, opiece nad dziećmi czy zwierzętami, a także sprawach urzędowych. W późniejszym czasie ważna jest sama nieoceniająca obecność i gotowość słuchania. – Warto poprosić osobę w żałobie o swoistą „instrukcję obsługi”, bo sami możemy nie wiedzieć, co jest dobre lub złe dla tej osoby, a dodatkowo, jej potrzeby mogą się zmieniać wraz z upływem czasu. Warto zapytać wprost: Czego potrzebujesz? Jak mogę Ci pomóc? Co jest teraz dla Ciebie ważne? Jeśli jednak nie wiemy, co powiedzieć – lepiej się tym szczerze podzielić niż na siłę szukać słów pocieszenia – wyjaśnia Magdalena Frąckowiak, psycholog i psychoterapeuta z Puckiego Hospicjum. Ważne, by nie poddawać się w utrzymywaniu kontaktu z osobą w żałobie, nawet jeśli wydaje nam się, że ona tego nie chce – pamiętajmy, że jest w głębokim kryzysie i nasze wsparcie jest nieocenione.