Karol Olszewski - człowiek, który zmroził powietrze
Polski chemik, badacz z zakresu niskich temperatur i analizy chemicznej. Sławę w świecie naukowym zyskał dzięki skraplaniu tzw. gazów trwałych oraz wykonaniu w Polsce pierwszego zdjęcia rentgenowskiego. We współpracy z Zygmuntem Wróblewskim otrzymał ciekły tlen, azot i tlenek węgla w stanie statycznym. Mowa o Karolu Olszewskim, którego osiągnięcia przedstawiamy w ramach serii Poczet Chemików Polskich realizowanej przez firmę PPG.
Dokonanie pierwszego w historii skroplenia azotu było przełomowym osiągnięciem profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego – Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego. 13 kwietnia 1883 r. zapisał się z dziejach nauki jako jedna z najważniejszych dat wyznaczających jej rozwój w dziedzinie niskich temperatur.
Karol Olszewski urodził 29 stycznia 1846 r. w Broniszowie Tarnowskim. Uczęszczał do szkół w Nowym Sączu i Tarnowie. W latach 1866-1871 studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednocześnie pracując jako demonstrator, a później jako asystent w Katedrze Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ukończeniu studiów w 1872 r. wyjechał na stypendium rządowe do Heidelbergu i pracował pod kierunkiem Roberta Bunsena i Gustava Kirchoffa, uzyskując tam doktorat z filozofii w 1872 r. Wrócił do Krakowa, gdzie został kierownikiem Katedry Chemii Ogólnej, a następnie – Katedry Chemii Nieorganicznej. W tym czasie nawiązał współpracę z Zygmuntem Wróblewskim, kierownikiem Katedry Fizyki UJ. Mało kto wie, że krakowski badacz był pierwszą osobą w Polsce, która wykonała zdjęcie rentgenowskie.
(Nie)znana materia
Tandem Olszewski i Wróblewski postawił sobie za cel dokonania czegoś, co uważano za niemal niemożliwe – skropić składniki powietrza. Wróblewski obserwował we Francji naukowców, którzy bezskutecznie próbowali tego dokonać. W kwietniu 1883 r., po niecałych dwóch miesiącach wspólnej pracy, Olszewski dokonał sensacyjnego odkrycia badawczego nie tylko na skalę Europy, ale i świata. Na skonstruowanej przez parę naukowców aparaturze badacze skroplili tlen, a kilka dni później azot, który osiąga temperaturę niemal minus 200 stopni Celsjusza. To sprawiło, że przez pewien czas krakowskie laboratorium było najzimniejszymi punktem na globie. Olszewski, w 1884 r. pracując już samodzielnie, dokonał skroplenia wodoru w stanie dynamicznym oraz wyznaczył jego parametry krytyczne.
Konstruktor przyrządów badawczych
To nie koniec naukowych osiągnięć Olszewskiego – w 1890 r., skonstruował aparaturę do skraplania gazów pozwalającą na wylewnie skroplonego gazu i przez pewien czas osiągał najniższą na świecie temperaturę (-225°C). Konstruował też aparaty do skraplania powietrza i wodoru nabywane przez wiele laboratoriów w Europie i USA. Zajmował się również analizą wód mineralnych, wód studziennych i rzecznych dla miasta Krakowa i regionu. Był także chemikiem sądowym. Ponadto, autorem ponad setki prac naukowych, członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, Akademii Umiejętności w Pradze oraz wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych.
Chemik z Krakowa światowym autorytetem
Olszewski cieszył się bardzo dużym uznaniem w międzynarodowym środowisku naukowym. Uznawany był za największy na świecie autorytet w dziedzinie skraplania gazów o czym świadczy m.in. fakt, że angielski uczony William Ramsay, wysłał krakowskiemu chemikowi próbkę helu oraz 30 mg nowo odkrytego przez siebie argonu z prośbą o ich skroplenie. Właściwości tych skroplonych przez polskiego naukowca gazów w następnym roku zbadane zostały przez Królewskie Towarzystwo Naukowe w Londynie.
Karol Olszewski był dwukrotnie nominowany do Nagrody Nobla. Po raz pierwszy w 1904 r.,
w dziedzinie fizyki i po raz drugi w 1913 r. w dziedzinie chemii. Nauka bez reszty wypełniała jego życie niewiele miejsca zostawiając na życie prywatne. Nie założył rodziny. Swoje oszczędności (w wysokości 140 tysięcy koron) przekazał pośmiertnie na rozwój badań naukowych w dziedzinie kriogeniki.
Miłośnik…chryzantem
Mało kto wie, że Karol Olszewski należał do pierwszych kolarzy w Krakowie. Jego zamiłowanie do aktywności fizycznej znalazło również odzwierciedlenie w turystyce górskiej, podczas której często uprawiał fotografię – kolejną ze swoich pasji. Karol Olszewski miał również inne – dość nietypowe hobby – uwielbiał róże i chryzantemy, które uprawiał w małym ogródku przy swoim mieszkaniu. Zaowocowało to napisaniem książki „Hodowla chryzantem”. Jego przyrządy naukowe, które samodzielnie skonstruował, były zaczątkiem Muzeum Zabytków Przyrodniczych UJ (obecnie w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego). Zmarł 24 marca 1915 r. w Krakowie. W 1936 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
O FIRMIE PPG:
W PPG codziennie opracowujemy i oferujemy farby, powłoki oraz inne produkty, którym klienci ufają już od ponad 135 lat. Dzięki poświęceniu, kreatywności i bliskiej współpracy, jesteśmy w stanie sprostać największym wyzwaniom, jednocześnie wyznaczając właściwy kierunek dalszego rozwoju naszej innowacyjnej oferty. Główna siedziba PPG znajduje się w Pittsburghu, a nasze oddziały są w 70 krajach na całym świecie. W 2020 roku firma zanotowała przychód netto w wysokości 13,8 mld USD. Wspieramy klientów z branży budowlanej, konsumenckiej, przemysłowej, transportowej oraz z rynków pochodnych. Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie www.ppg.com. We protect and beautify the world jest znakiem towarowym, a Colorful Communities oraz logo PPG są zastrzeżonymi znakami towarowymi należącymi do PPG Industries Ohio, Inc.
Kontakt dla mediów:
PPG
Grzegorz Koźmiński
Menedżer ds. Komunikacji, Polska
T: 661 210 207
E: kozminski@ppg.com
Cohn&Wolfe
Marta Wojtaś
T: 516 060 457
E: marta.wojtas@cohnwolfe.pl

Nakręć mile, nie promile. Rusza dziewiąta edycja kampanii Trzymaj Pion

Każda Puszka Cenna wspólnie z Żabka Polska edukowała na temat systemu kaucyjnego na wrocławskim Placu Solnym

„Zamień jednorazowe butelki na lepsze” – mały krok, realna zmiana. Kampania SodaStream prezentuje bąbelkową rewolucję
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Muzyka

Mika Urbaniak: Dążę do tego, by żyć w autentyczności. Stawiam więc granice w relacjach z innymi
Wokalistka podkreśla, że życie w zgodzie z własnym wnętrzem wymaga nie tylko autorefleksji, ale także odważnego wyrażania siebie i dbania o własne potrzeby. Taki sposób funkcjonowania pomaga utrzymać komfort emocjonalny, pozwala maksymalnie wykorzystać drzemiący w nas potencjał i jest fundamentem szczęśliwego życia. Mika Urbaniak zwraca też uwagę na konieczność wyznaczania granic w relacjach z innymi i budowanie zdrowych relacji.
Ochrona środowiska
Mężczyźni generują dużo wyższy ślad węglowy z transportu i konsumpcji niż kobiety. Główne powody to spożycie czerwonego mięsa i jazda samochodem

Ślad węglowy generowany przez kobiety, liczony na podstawie diety i wykorzystania środków transportu, jest o jedną czwartą niższy w porównaniu do mężczyzn – donoszą francuscy i brytyjscy naukowcy na podstawie badań przeprowadzonych we Francji. Nawet po skorygowaniu wyników, na przykład o różnice płciowe w zapotrzebowaniu na kalorie, luka pozostaje bardzo duża. Tym, co w większości odpowiada za te różnice, są czerwone mięso i samochody – oba wysokoemisyjne i oba powiązane ze stereotypowym wizerunkiem mężczyzny.
Gwiazdy
Marcelina Zawadzka: Kiedyś sama decydowałam o swoim życiu i nie byłam od nikogo zależna. Teraz już przy opiece nad synkiem jestem zdana na pomoc innych

Prezenterka przyznaje, że bycie mamą to ciągłe wykraczanie poza swoją strefę komfortu, bo od momentu narodzin dziecka jest się całkowicie odpowiedzialnym za tę małą istotę i trzeba ustawić wszystko pod jej potrzeby. Każdego dnia macierzyństwo uczy ją pokory i pokazuje, że nie na wszystko ma wpływ i nie wszystkiemu jest w stanie zapobiec. Często nie pozostaje nic innego, jak przyjąć trudne doświadczenia i wyciągnąć z nich odpowiednią lekcję. Marcelina Zawadzka zdradza, że jej dziewięciomiesięczny syn już stawia pierwsze kroki i jest niezwykle ciekawy świata. Czasami towarzyszy jej także w pracy.