Sukces WOŚP pokazał, że Polacy chętnie angażują się w pomaganie.

Ale równolegle organizacje pozarządowe zwracają uwagę na kryzys długoterminowego zaangażowania w wolontariat. W wielu obszarach, gdzie potrzebne jest wsparcie, brakuje obecnie chętnych do regularnej pomocy. Instytucje centralne i samorządowe powinny zastanowić się, jak budować kulturę zachęcania do zaangażowania w pomoc potrzebującym.
Ponowny rekord zbiórek Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, który w tym roku przebiegał pod hasłem „Płuca po pandemii” wskazuje, że Polacy chętnie angażują się we wspieranie celów społecznych, a skoordynowane akcje społeczne przynoszą spektakularne sukcesy. Z badania CBOS wynika, że 82% Polaków uważa, że wolontariat ma sens i realny wpływ na rzeczywistość. 62% uznaje, że Polska to kraj wolontariuszy. Polacy mają świadomość korzyści, jakie płyną z udziału w wolontariacie – 48% badanych uważa, że wpis o wolontariacie w CV zwiększa szanse na rynku pracy, a 86% jest zdania, że wolontariat pomaga nabrać doświadczenia i kompetencji. 86% uważa, że bycie wolontariuszem to powód do dumy.
Wolontariat spełnia wiele niezwykle ważnych funkcji istotnych dla kształtowania kapitału ludzkiego i społecznego, ma również wiele form. Z drugiej jednak strony, wyniki różnych badań społecznych wskazują na potężne osłabienie chęci pomagania w ostatnich latach – zwraca uwagę prof. Mirosław Grewiński, prezes Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej i rektor Uczelni Korczaka.
W 2023 roku 51% Polaków nie angażowało się w żadną formę pomocy potrzebującym. Niemal połowa badanych (44%) nie potrafi wskazać żadnej organizacji, która oferuje wolontariat. Dla 29% badanych barierą jest nie tyle nieznajomość organizacji, co brak wiedzy, jak się zgłosić. Rozległe badania wsparcia dzieci w pieczy zastępczej, wsparcia osób z niepełnosprawnościami, osób starszych czy bezdomnych, prowadzone przez Uczelnię Korczaka wskazują, że w każdym z tych obszarów istnieje olbrzymie zapotrzebowanie na wolontariat różnego rodzaju.
– Mimo starań instytucji brakuje jednak osób, które chciałyby regularnie poświęcać nawet kilka godzin w miesiącu na wsparcie, działając długofalowo. Instytucje społeczne i organizacje pozarządowe mówią wręcz o zapaści w tym obszarze – mówi dr Joanna Lizut, eksperta Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.
Z niedawnych badań CBOS przeprowadzonych na zlecenie Szlachetnej Paczki wynika, że choć w jakieś formy pomocy (najczęściej bliskim czy sąsiadom) angażuje się ok. 8,5 mln osób, to w wolontariat na rzecz instytucji i organizacji – zaledwie ok. 8%.
– Po nagłej eskalacji wojny w Ukrainie doszło w Polsce do niezwykłej mobilizacji społecznej. Myślę, że pokazała ona, że Polacy lubią angażować się akcyjnie, zrobić coś osobiście i widzieć natychmiast efekt swojego zaangażowania. Dlatego to był moment tak efektownego i jednocześnie efektywnego działania. Mniej rozwinięta jest natomiast tradycja dzielenia się swoimi kompetencjami długofalowo, w formule dłuższego zaangażowania – podkreśla Helena Krajewska, rzeczniczka Polskiej Akcji Humanitarnej, najstarszej organizacji humanitarnej w Polsce. Tymczasem w organizacjach pozarządowych i instytucjach potrzebne są różne kompetencje oraz praca cały czas, nie tylko wtedy, gdy trwa kryzys. Dlatego stali pracownicy i długoterminowi wolontariusze są kluczowi dla ich funkcjonowania.
Jak zwiększyć zaangażowanie w pomaganie?
Według ekspertów Uczelni Korczaka, która kształci kadry w zakresie pedagogiki, pomocy społecznej i psychologii społecznej, by wzmocnić wolontariat należałoby rozważyć kilka kierunków działania:
- Zachęcanie do wolontariatu od najmłodszych lat, w rodzinach oraz w systemie edukacji. Zagadnienie wolontariatu, wspierania potrzebujących, dzielenia się czasem powinno pojawiać się np. na godzinach wychowawczych. Wolontariat warto pokazywać nie jako „proces zdobywania punktów”, ale motywację do samorozwoju i pomagania innym.
- Angażowanie w wolontariat grup społecznych, które nie są postrzegane jako oczywiste źródło wolontariatu, np. seniorów w ramach działań Seniors for Seniors (seniorzy wspierają seniorów, np. dotrzymując towarzystwa i zmniejszając poczucie samotności). Przykładem jest równi wykorzystanie kompetencji osób starszych np. na wystawach w muzeach, które jako wolontariusze oprowadzają zwiedzających lub inne formy dzielenia się kompetencjami i czasem przez osoby starsze.
- Rozwój wolontariatu pracowniczego – programy te spełniają ważną funkcję w zachęcaniu do zaangażowania społecznego, w oparciu o kompetencje i pasje pracowników.
- Poprawa komunikacji dotyczącej potrzeb wolontariatu w instytucjach i organizacjach pozarządowych: jak wskazały badania instytucji pomocy społecznej zrealizowane w II połowie 2023, wiele instytucji samorządowych potrzebujących wolontariatu nie komunikuje aktywnie swoich potrzeb w tym zakresie, nie jest przekonująca, nie potrafi zachęcić potencjalnych wolontariuszy do współpracy. Często „dobrej opowieści”, która tłumaczy sens zaangażowania nie mają także organizacje pozarządowe.
W Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy zaangażowało się w tym roku 120 tys. wolontariuszy, a cel Orkiestry wsparło miliony osób. – To zasługa profesjonalizmu i wiarygodności budowanej przez lata instytucji, która dzięki zaangażowaniu mediów skupia na sobie uwagę społeczną w dniu zbiórki. Kumulacja WOŚP w jednym dniu pozwala również odczuć wolontariuszom satysfakcję z efektu akcji.
Na Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy trzeba jednak spojrzeć również jak na wielką szkołę pomagania i zaangażowania. Orkiestra pokazała wielu osobom, że pomaganie jest dobrem i zarazem radością, i ma głęboki społeczny sens – podkreślają badacze z Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.
Według ekspertów, tworzy to dobrą przestrzeń do budowania długofalowego zaangażowania w wolontariat w różnych obszarach. W Polsce działa ponad 100 tys. organizacji pozarządowych, z czego 61% angażuje w sposób regularny lub akcyjny wolontariuszy. To ponad 40 tys. fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji pożytku publicznego rozsianych nawet w najdalszych zakątkach kraju, nie tylko w obrębie dużych miast. Potrzeby dotyczące wolontariatu będą zaś mocno rosnąć, m.in. ze względu na starzenie się populacji, wzrost liczby osób niesamodzielnych, odczuwanie samotności przez młodszych i starszych – a także głód wartości i poszukiwanie sensu w bliższych relacjach społecznych i trosce nie tylko o siebie, ale także o innych.

„Zamień jednorazowe butelki na lepsze” – mały krok, realna zmiana. Kampania SodaStream prezentuje bąbelkową rewolucję

Pierwsza kawiarnia Costa Coffee połączona z Klubem Fikołki już otwarta

Jak zadowolić Zetkę w pracy? Pokolenie Z i jego oczekiwania
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Psychologia

Qczaj: Moja siostra przeszła załamanie psychiczne. Dźwigamy na swoich barkach bardzo dużo i czasami po prostu nie mamy już siły
Trener przeżył niedawno prawdziwe chwile grozy po tym, gdy jego siostra trafiła do szpitala. Mimo że jest już dorosła, to nadal czuje się za nią odpowiedzialny, tak samo jak wtedy, kiedy opiekował się nią po wyjeździe mamy do USA. Jednocześnie Qczaj apeluje do tych, którzy zmagają się z jakimś kryzysem psychicznym, by nie wstydzili się mówić o swoich problemach i mieli odwagę prosić o pomoc. Dzięki temu można zapobiec tragedii.
Konsument
Otyłość i niedożywienie u seniorów często idą w parze. Źródłem problemu często tańsza, wysokoprzetworzona żywność

Niemal 64 proc. osób między 65. a 74. rokiem życia ma nadmierną masę ciała. Co piąty senior cierpi z powodu niedożywienia. Szczególną sytuacją jest taka, w której osoba starsza jest otyła, ale jednocześnie niedożywiona jakościowo. U źródeł problemów żywieniowych leżą z jednej strony mechanizmy związane z fizjologią starzenia się oraz różne choroby towarzyszące, a z drugiej – czynniki ekonomiczne i psychologiczne, takie jak samotność czy brak wystarczających środków. Eksperci zwracają uwagę na to, że ważne jest edukowanie i aktywizowanie seniorów, ponieważ zarówno otyłość, jak i niedożywienie prowadzą do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Gwiazdy
Anna Powierza: Mimo wyniku wyborów prezydenckich z czasem będzie mniej podziałów w społeczeństwie. Chciałabym pierwszej damy, która stoi po stronie kobiet

Aktorka nie dziwi się, że wynik wyborów prezydenckich budzi tak ogromne emocje, bo przecież niemal równej połowie głosujących niezwykle trudno pogodzić się z tym, że nie wygrał właśnie ich faworyt. Eksperci zastanawiają się, jak będzie teraz wyglądał polityczny krajobraz, rządzący już podejmują pewne kroki, a Anna Powierza chce wierzyć, że nowy lokator Pałacu Prezydenckiego sprosta wyzwaniu i udowodni, że głos oddany na niego nie został zmarnowany. Na wysokości zadania powinna także stanąć jego żona.