Bilans zdrowia dziecka. Kiedy na niego iść i dlaczego warto?

Maluch, który kończy 1. rok życia, przestaje być niemowlęciem – staje się ciekawym świata i coraz bardziej samodzielnym małym dzieckiem. Jego organizm wciąż intensywnie się rozwija, w tym m.in. układ odpornościowy czy mózg, a także kształtują się funkcje poznawcze. Rodzice mogą wspierać te procesy na wiele sposobów, w tym poprzez dopasowany do potrzeb dziecka sposób żywienia. Trzeba przy tym regularnie sprawdzać, czy rozwój malucha przebiega prawidłowo. W tym celu warto wykonywać bilanse zdrowia dziecka. Czym są? Kto je przeprowadza i jak się do nich przygotować?

Czym jest bilans zdrowia dziecka?

Bilans zdrowia dziecka to bezpłatne badanie, dzięki któremu rodzice mogą kontrolować stan zdrowia malucha na różnych etapach jego rozwoju – w 1. roku życia, po ukończeniu przez niego 12. miesięcy, 2 lat i później, aż do 19. roku życia. To profilaktyczne badanie może być przeprowadzane przez lekarza pediatrę i/lub pielęgniarkę.
 

Takie regularne wizyty w gabinecie lekarskim pozwalają na kontrolowanie przebiegu rozwoju dziecka, a tym samym – na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości czy chorób. Dzięki temu istnieje większa szansa na wyleczenie ich jeszcze na wczesnym etapie lub zapobiegnięcie pogłębienia się problemu w kolejnych latach. Ponadto podczas badania lekarz lub pielęgniarka udzieli również wskazówek w zakresie prawidłowego żywienia dziecka oraz wspierania jego rozwoju, a także odpowie na pytania rodziców.

Jak przygotować dziecko do bilansu zdrowia?

Wizytę, która zazwyczaj trwa od 20 do 60 minut, należy wcześniej umówić. Ważne, aby dziecko było zdrowe – jeśli maluch jest w trakcie infekcji, bilans należy przełożyć. Do przychodni należy zabrać ze sobą:
 

• książeczkę zdrowia dziecka,
• dokumenty potwierdzające tożsamość,
• dokumentację medyczną dziecka, w tym karty z leczenia szpitalnego, jeśli maluch był hospitalizowany,
• listę z pytaniami do lekarza/pielęgniarki.

Podczas wizyty lekarz lub pielęgniarka zapozna się z dokumentacją medyczną, przeprowadzi rozmowę z rodzicami, a następnie zbada dziecko, w tym zmierzy je i zważy. Pomiary są następnie nakładane na siatki centylowe, co pozwala zweryfikować, czy na tle danych statystycznych maluch prawidłowo się rozwija. Są one również porównywane z wynikami poprzednich bilansów, a ważnym zadaniem rodziców jest wspieranie prawidłowego rozwoju dziecka na każdym etapie tego procesu. Jak to robić? Poprzez pokazywanie maluchowi otaczającego go świata i opowiadanie o nim, wspólne zabawy, spędzanie czasu na świeżym powietrzu, szczepienia ochronne, a także odpowiednio zbilansowaną dietę. To właśnie te działania mają znaczenie dla wyników bilansu zdrowia.

Przygotowanie do bilansu zdrowia – prawidłowe żywienie

Sposób żywienia to jeden z kluczowych czynników odgrywających rolę w rozwoju dziecka, ma więc pośredni wpływ na wyniki bilansu zdrowia dziecka. Warto o tym pamiętać również wtedy, kiedy dziecko kończy roczek – wraz z rozwojem rosną bowiem jego potrzeby żywieniowe.
 

• Małe dziecko potrzebuje 114% więcej witaminy A, 200% więcej witaminy C i 150% więcej witaminy D niż niemowlę w 2. półroczu życia[1], a to właśnie te witaminy są ważne dla wciąż rozwijającej się odporności.
• U roczniaka wciąż duże jest zapotrzebowanie na istotny dla rozwoju układu odpornościowego cynk, którego dziecko po 1. urodzinach potrzebuje tyle samo, co półroczne niemowlę[2].
• Kwasu ALA z grupy omega 3, który wpływa na kształtowanie się i pracę mózgu, małe dziecko potrzebuje nawet 143% więcej niż niemowlę w 2. półroczu życia[3].

Zaspokojenie tak dużych potrzeb małego dziecka wcale nie musi być trudne. Skarbnicą ważnych witamin i składników mineralnych jest mleko mamy, które wciąż powinno być ważnym elementem diety roczniaka. Jeśli dziecko z różnych powodów nie jest już karmione piersią, rodzice nadal mogą wspierać jego prawidłowy rozwój. Warto z pomocą lekarza pediatry wybrać dopasowaną do jego rosnących potrzeb odżywczą formułę na bazie mleka wzbogaconą w witaminy i składniki mineralne, np. Bebilon 3 Advance Pronutra, kompozycję dopasowaną do potrzeb żywieniowych dzieci po 1. roku życia. Eksperci zauważają[4], że dzięki temu, że takie produkty są wzbogacone m.in. w wapń, żelazo czy witaminę D, pomagają uzupełnić codzienną dietę roczniaka w te często deficytowe składniki. Badania dowodzą również, że dzieci dwuletnie, którym nadal są podawane takie produkty, otrzymują więcej składników odżywczych, w tym witaminy D, żelaza i jodu niż te, które rzadziej spożywają produkty na bazie mleka stworzone z myślą o małych dzieciach[5].  
 

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz jest rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

[1] Jarosz M. (red.). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Zakład Higieny, 2020.

[2] Tamże.

[3] Estymowane zapotrzebowanie na podstawie: Jarosz M. (red.). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Zakład Higieny, 2020.

[4] Weker H., Rowicka G., Dyląg H., Barańska M., Strucińska M., Więch M., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.

[5] Komentarz do artykułu Stosowanie mleka modyfikowanego dla młodszych dzieci, oprac. prof. Piotr Socha, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2022. T. 19.