Polskie firmy rodzinne przeganiają konkurencję i nie boją się kryzysów

Na całym świecie firmy rodzinne odgrywają szczególną rolę w świecie biznesu i przedsiębiorczości. Dzięki ścisłym relacjom między wspólnikami są one w stanie skuteczniej reagować zarówno na szanse, jak i kryzysy, niż ich konkurencja.

Pojęcie "firma rodzinna" kojarzy się większości z nas z małym lub średnim przedsiębiorstwem o lokalnym zasięgu. Do tej kategorii należą jednak także ogromne korporacje, takie jak Samsung, Tata Group czy Porsche, które według analiz Boston Consulting Group stanowią ponad 30% wszystkich firm o sprzedaży przekraczającej 1 miliard dolarów rocznie. Rodzinny charakter firmy nie determinuje jej skala, obroty, czy forma prawna lecz struktura właścicielska. Za firmy rodzinne uznaje się przedsiębiorstwa, w których pracuje przynajmniej dwoje członków rodziny mających udziały większościowe, z czego przynajmniej jedna osoba ma decydujący wpływ na zarządzanie.

W 2022 roku największe na świecie firmy rodzinne wygenerowały o 10% więcej przychodów niż rok wcześniej, czyli ponad 8 bilionów dolarów. W ten sposób ich tempo wzrostu wyprzedziło światową gospodarkę pomimo skutków pandemii, wojny w Ukrainie i podwyżek cen surowców. Firmy rodzinne rosną ponad dwa razy szybciej niż gospodarki krajów rozwiniętych i prawie półtora raza szybciej niż te rozwijające się. Prawie połowa z nich działa w sektorze produkcyjnym, a najwięcej debiutantów (35%) pochodzi z Europy. To tylko niektóre z wniosków Indeksu Firm Rodzinnych 2023 przygotowanego wspólnie przez firmę doradczą Ernst & Young oraz Uniwersytet St. Gallen.

A jak wygląda sytuacja w Polsce? W naszym kraju działają 2 miliony firm rodzinnych. Zatrudniają one łącznie ponad 8 milionów osób i według GUS odpowiadają za ok. 70% PKB. Większość z nich eksportuje towary do innych krajów.

Interesujące wyniki przynosi również ubiegłoroczny raport Polskiej Akademii Rozwoju Przedsiębiorczości przygotowany wspólnie z Global Entrepreneurship Monitor, czyli największym międzynarodowym projektem badawczym w obszarze przedsiębiorczości, obejmującym ponad 50 krajów. Eksperci ocenili polskie warunki do rozwoju firm rodzinnych najlepiej w porównaniu do ogółu krajów europejskich, a także szerzej: gospodarek o niskich, średnich i wysokich dochodach. W badaniu uwzględniono ramy prawne, wsparcie rządowe, poziom zaufania społecznego oraz profesjonalizację zarządzania. Kontakty wewnątrz środowiska są coraz liczniejsze, podobnie jak inicjatywy badawcze mające na celu rozwój sektora.

Co sprawia, że firmy rodzinne tak świetnie sobie radzą? Eksperci Polskiej Akademii Rozwoju Przedsiębiorczości oraz stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych wyróżniają kilka cech stanowiących o ich przewadze konkurencyjnej. Są wśród nich: większe zaufanie wobec pracowników z rodziny, wyższy poziom zaangażowania, a także niski stopień formalizacji, co przekłada się na sprawną i efektywną komunikację, personalizacja więzi (tzw. „rodzinna atmosfera”). Co szczególnie ważne, firmy rodzinne charakteryzują się długoterminowymi celami, co przekłada się na planowanie nastawione na stabilny wzrost w długoterminowej perspektywie czasowej oraz wysoką adaptacyjność, czyli umiejętność przystosowania się i skutecznego reagowania na zmiany.

W związku ze swoją elastycznością i większą adaptacyjnością firmy rodzinne są też bardziej odporne na okresy złej koniunktury. Szybko i skutecznie potrafią zredukować zbędne koszty, ale charakteryzują się też podwyższonym poziomem odpowiedzialności: za rodzinę, swoich pracowników, a nawet za swoją społeczność lokalną – chociażby przez działania dobroczynne i wspieranie trzeciego sektora.

“Historia naszej firmy rozpoczęła się wraz z narodzinami dziecka. Poszukiwania pieluchy idealnej dla jego wrażliwej, atopowej skóry doprowadziły nas do decyzji o samodzielnym stworzeniu odpowiedniego produktu. Choć nasza córka jest już nastolatką, to my nadal nad tym pracujemy” - mówi Anna Kubielska, współzałożycielka marki Bambiboo i dodaje: “Zależy nam nie tylko na wysokiej jakości. Czujemy też odpowiedzialność społeczną i ekologiczną, dlatego uczestniczymy w wielu inicjatywach. Na przykład dostarczamy pieluszki dla dzieci będących pod opieką hospicjum i ośrodka przedadopcyjnego Tuli Luli Fundacji Gajusz, sadzimy drzewa wspólnie z naszą społecznością zaangażowanych rodziców, wspieramy Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy.”

Firmy rodzinne przedstawiają unikatowe wartości. Koncentrują się bardziej na odporności niż na wynikach. W dobrych czasach zazwyczaj nie osiągają rekordowych zysków, ale dzięki perspektywie długoterminowej mają znacznie większe szanse na przetrwanie w czasach kryzysu. Sukces firm rodzinnych zależy od wielu czynników, ale jego fundamentem bez wątpienia jest zaufanie i jakość relacji, które tworzymy na co dzień z naszymi klientami, pracownikami, inwestorami oraz dostawcami.